اقتصاد دانش بنیان

هر بار که گفته می شود یک غیررسمی قرار است از تلویزیون پخش شود، مردم می دانند شاهد یکی از آن دیدارهای کمتر دیده شده رهبری هستند. از آن دیدارهایی که فضای بین میزبان و مهمانان خیلی خودمانی تر از آن دیدارهای رسمی است که معمولا دیده ایم. غیررسمی۳،شب گذشته روی آنتن شبکه سه رفت و با استقبال خوبی از سوی مردم مواجه شد. دو قسمت قبلی غیررسمی به دیدارهای رهبر معظم انقلاب با راویان دفاع مقدس و خانواده های شهدای مدافع حرم اختصاص داشت که بازتاب های آن در فضای مجازی نشان از علاقه مردم به این قبیل روایت های متفاوت از رهبر معظم انقلاب دارد. به بهانه پخش سومین قسمت از غیررسمی سراغ علی صدری نیا کارگردان این مستند، روح ا...فتحی معاون آموزشی پژوهشگاه رویان، سعید سرکار دبیر ستاد نانو و منوچهر منطقی، دبیر ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی حمل ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری رفتیم تا آنها برایمان از این دیدار بگویند .

علی صدری نیا، کارگردانی مجموعه مستند «غیررسمی» را به عهده دارد. وی درباره تجربه ساخت این مجموعه نکاتی را به جام جم یادآور شد:

مجموعه مستند «غیررسمی» روایت دیدارهای پنجشنبه شب های رهبر معظم انقلاب با گروه های مختلف فرهنگی، هنری و فعالان حوزه علم و فناوری است که قسمت اول، دیدار با راویان دفاع مقدس بود و قسمت دوم یک روایت کلی از فضای آن جلسات که بیشتر جلسات فرهنگی و هنری بود که پخش شد و قسمت سوم آن که دوشنبه ۲۴ خرداد اولین پخش آن بود تکرار آن در روزهای آینده از سایر شبکه ها روانه آنتن خواهدشد، مربوط به برخی دیدارهای فعالان و نخبگان حوزه علم و فناوری با رهبر معظم انقلاب است. قسمت دوم این مستند به نوعی رونمایی از فضای حاکم بر جلسات و فضای صمیمانه و بی واسطه این جلسات بود. البته هر کدام از قسمت های این مجموعه ویژگی هایی خاص و منحصر به فرد در نحوه روایت و موضوعاتی دارد که به آن می پردازد.

در قسمت سوم به واسطه این که سراغ جلسات غیررسمی حضرت آقا با نخبگان و فعالان حوزه علم و فناوری و فعالان شرکت های دانش بنیان رفته ایم و به دلیل فضای صمیمانه ای که در این جلسات وجود داشته، هم از باب دستاوردها و توانمندی هایی که جوان های کشورمان در حوزه علم و فناوری داشتند و هم از باب گلایه ها و شکوه های شان از کارشکنی هایی که بعضی وقت ها در دستگاه های مختلف با آن مواجه می شوند، قسمت مهم و صریحی است. بنابراین تصور من این است به دلیل صراحتی که در بیان خیلی از مسائل در این قسمت وجود دارد، می تواند برای مخاطبان جذاب باشد.

این مجموعه مستند پیرو جلسات متعدد حضرت آقا در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ است که با گروه های مختلف برگزار شده و قرار هم بر این بوده این جلسات ادامه پیدا کند که به خاطر کرونا فعلا متوقف شده است. البته حضرت آقا از ابتدای انقلاب جلسات رسمی و غیررسمی متعددی را با فعالان و گروه های مختلف داشته اند، ولی از سال ۹۵ تا ۹۸ این جلسات در یک قالب جدیدی برگزار شد که به جلسات پنجشنبه ای معروف بود و این مجموعه مستند بر همین اساس ساخته شده است. البته ما به واسطه موضوعاتی که سراغش می رویم، فلاش بک هایی هم به گذشته و به برخی اتفاقات و جلسات پخش نشده دهه های قبل می زنیم که فکر می کنم یکی از جذابیت های قسمت سوم که شب گذشته پخش شد، همین بود. یعنی سراغ بعضی از جلسات پخش نشده ای که در سه دهه گذشته اتفاق افتاده می رویم و تصاویری از آن جلسات را پخش می کنیم. به واسطه تعدد جلسات و موضوعات متنوع آن، تصمیم مان بر این بود به هر یک از این موضوعات و جلسات در قالب یک قسمت جداگانه بپردازیم و خب طبیعی است که کار به خاطر موضوعات مختلفی که وجود دارد نیازمند مصاحبه ها و سناریوهایی است که بین این قسمت و قسمت قبلی حدود شش ماه فاصله افتاد. قرار است که مجموعه مستند «غیررسمی» ادامه دار باشد و سراغ موضوعات دیگری هم برویم. البته تولید بعضی از قسمت های دیگر هم آغاز شده و در مرحله تدوین است که بعد از تکمیل شدن به زودی به پخش خواهدرسید.

اگر بخواهم بی اغراق بگویم شاید بهترین روزهای زندگی من روزهایی بوده که در حال تولید این مجموعه مستند بودم. به واسطه موضوعاتی که در مسیر ساخت این مستند با آن مواجه می شدم و امکانی که برای من پیش آمده بود تا کمی بی واسطه شاهد فیلم این جلسات صمیمی باشم؛ هم از باب حرف های صمیمانه این جلسات، هم از باب بیان بدون واسطه نقدها و مشکلات با رهبر انقلاب و واکنش رهبری به این سخنان و هم از باب کاری که آقا با برگزاری این جلسات انجام می دهند و مستقیما با فعالان حوزه های مختلف ارتباط می گیرند. پیگیری هایی که آقا بعد از جلسات درباره موضوعات مطرح شده در دیدارها انجام داده اند شاید در بعضی از قسمت های غیررسمی بشود برخی از آنها را بیان کرد. لذا این مجموعه برای من خیلی لذت بخش بود و تلاشم بر این بود بتوانم فضای واقعی حاکم بر این جلسات را در این مستندها منتقل کنم و بتوانیم با این مستندها دست مخاطبانی را که در این جلسات حضور نداشتند، بگیریم تا بتوانند حضور در این جلسات را احساس کنند.

بنابراین در بین کارهایی که تا به امروز کرده ام، این مجموعه بهترین و لذت بخش ترین کاری بوده که ساخته ام. خوشبختانه در قسمت های قبلی بازخورد خوبی هم از مخاطبان این مستند گرفتم و فکر می کنم این مجموعه توانست فضای این جلسات را به مخاطبان منتقل کند و مخاطب هم توانسته باشد حس و دریافت خوبی از این دیدارها به واسطه «غیررسمی» دریافت کند.

روح الله فتحی، معاون آموزشی پژوهشگاه رویان یکی از چهره هایی است که از کودکی با رهبری دیدار داشت و از ایشان خاطرات زیادی در ذهن دارد. او در گفت وگویی که با جام جم داشت از رخدادها و صحبت هایی که در این نشست مطرح شد حرف زد. وی با اشاره به دیداری که با رهبری داشت، در گفت وگو با جام جم بیان کرد: سه سال پیش و آبان۹۷ بود که ما به عنوان نخبگان جهاددانشگاهی به دیدار حضرت آقا رفتیم. آنجا صحبت های خیلی خوبی مطرح شد و بحث هایی صورت گرفت. من از زمان کودکی توفیق داشتم که چندین بار خدمت حضرت آقا برسم و سر سفره ایشان در منزل شان نشستیم. زندگی حضرت آقا به عنوان رهبر یک حکومت اسلامی که جایگاه استراتژیکی در عرصه سیاسی جهان دارد، از نگاه یک فرزند ایرانی بسیار فضای شیرین، دلچسب و خودمانی دارد. همین سادگی زندگی حضرت آقا در سادگی گفتار و اثرگذاری شدید آن هم وجود دارد. یعنی گوش دادن به صحبت های ایشان به این دلیل دلچسب و راه گشاست که ساده، شفاف و غیرپیچیده آن را مطرح می کنند.

او در ادامه افزود: ما در این دیدار در زمان اذان مغرب رسیدیم و من اذان را گفتم. در همان بین وقتی مشغول اذان گفتن بودم، آقا از کنار من رد شد و آن قدر با همه ذهنم مشغول اذان بودم که ابتدا متوجه این اتفاق نشدم. ایشان هم کمی مکث کردند و رفتند و همان لحظه خیلی حس عجیبی از این که مورد توجه ایشان قرار گرفتم، به من دست داد. در ادامه هم نماز مغرب را به امامت جماعت  ایشان خواندیم. این که چه موضوعاتی در این دیدار مطرح شد و چه فضایی در آن حاکم بود هم سوال دیگری بود که فتحی درباره آن گفت: در این جلسه قرار شد با بچه های جهاددانشگاهی که از واحدهای مختلف بودند، درباره پروژه های بزرگی که در دست داشتیم، صحبت کنیم. ما از قبل با جلساتی برای این روز آماده شده بودیم و پروژه ها را از ابتدا با حضور دکتر طیبی بررسی و برای پرزنت آن برنامه ریزی کرده بودیم.

او افزود: در نهایت در آن روز که حدود ۲۰ و خرده ای نفر بودیم، در این دیدار حضور داشتیم. البته در آن زمان حدود دوساعته این فرصت را نداشتیم که همه پروژه هایشان را مطرح نمایند و تعدادی از بچه ها توانستند طرح هایشان را پرزنت کنند. بعد از این صحبت هم حضرت آقا شروع به صحبت کردند. حرف های ایشان بسیار راه گشا و دلگرم کننده بود. یکی از سختی های ما در کارمان تعامل با بخش های دولتی است و ما واقعا در این فضا اذیت شدیم. این موردی که می گویم در طول تاریخ بی نظیر است. نشست های حضرت آقا با مسوولان علمی، دانشجوها و نخبه ها را چه از نظر زمانی و چه به لحاظ تعداد در طول تاریخ توسط هیچ مسوولی ندیدید.

معاون آموزشی پژوهشگاه رویان ادامه داد: ایشان برای این گفت وگو ها وقت می گذارند. از همین رو قسمت اعظم پیشرفت علمی کشور و جریان سازی علم، نتیجه نگاه حضرت آقا به موضوع و صحبت های مکرر ایشان است. بارها و بارها ایشان مسوولان را به خط و جریان سازی کردند. شرکت های دانش بنیان حاصل نگاه آقا به بحث دانش بنیان در کشور است. برخی مسائل هم که پیش نرفت به جهت کارشکنی و تنبلی برخی از مسوولانی است که به ناحق برخی پست ها را اشغال کردند.

او با بیان اهمیت این جریان سازی گفت: به جریان سازی علم در کشور ما نباید شک کرد. این موضوعی است که دشمن بهتر از ما متوجه آن شده است. من سخنرانی ای را از کلینتون خواندم که می گفت ما در کشور ایران فهمیدیم یکی از برگ های برنده نظام جمهوری اسلامی ایران، پیشرفت علمی اش است. ما نقاط علمی این کشور را هدف قرار دادیم و از پیشرفت آنها جلوگیری کردیم. مسیری که در آن موفق بودیم.

درددل با رهبری هم موضوع دیگری بود که وی با اشاره به آن عنوان کرد: این است که شما می بینید برخی از مراکز علمی که از آن اسم نمی برم اما سال گذشته بودجه پژوهشی اش صفر بوده در حالی که در عرصه بین المللی سرآمد است و در دورترین نقاط دنیا آن را می شناسند. بحثی که در حضور حضرت آقا مطرح شد، به دلخوری ها از این جریان ها هم برمی گشت. همچنین این که بچه های جهاددانشگاهی با بخش دولتی آن طور که باید همکاری ندارند هم اتفاق دیگری بود که از آن گفتیم. در واقع پژوهش ها بعد از آماده شدن برای رشد و انبوه سازی به این سد برمی خورند که دولت راه نمی دهد تا این خدمت صورت بگیرد. ایشان دراین باره روی بحث رفع مشکلات با دولت تاکید داشتند و گفتند باید جوان ترها این موضوع را پیگیری کنند. من امیدوار هستم که در سال های پیش رو دولت این تعامل با جوانان را افزایش دهد.

حال وهوای این جلسات هم بحث دیگری بود که فتحی در خصوص آن گفت: فضای گفتمانی رهبر انقلاب در این جلسات خصوصی، تماما به سمت انگیزه سازی و دلگرم کردن جوانان نه با حرف های بیهوده بلکه با تعاریف صحیح است. گاهی مسوولی صحبت هایی را مطرح می کند که چیزی از آن درنمی آید اما وقتی حضرت آقا مطرح می کند که شما فلان جا می توانید منشا اثر باشید یا زمانی که از کار جهادی می گویند، جملاتی را عنوان می کنند که همه با گوش جان می شنویم و از آن تاثیر می گیریم چراکه مثلا در مورد کار جهادی تعریفی که ایشان دارند را حتی از مسوولان جهاددانشگاهی هم نشنیدیم. ایشان می گویند، کار جهادی یعنی کار برای خدا کردن و از کار خسته نشدن، وقتی ما این را از حضرت آقا می شنویم نه من که همکارانم هم لذت می برند. همین می شود که وقتی کار را نگاه می کنیم، متوجه می شویم که دلی در حال جلو رفتن است.

این که در ادامه این نشست چه رخ داد هم اتفاق دیگری بود که او با بیان آن خاطرنشان کرد: ایشان در بخش دیگری درباره پروژه ها نظر دادند. حضرت آقا آن قدر روی مسائل مختلف اشراف دارند که یادم هست یک بار یکی از بچه ها طرحی را مطرح کردند و ایشان از پروژه ای که حدود چهار سال پیش مشابه این فضا مطرح شده بودند، یاد کردند و گفتند که آن یکی چه شد؟ این یعنی همه اینها در ذهن ایشان می نشیند و جلساتی که می گذارند را مرور و پیگیری می کنند.نکته دیگر هم این است که دیدن حضرت آقا لطفی دارد که تا مدت طولانی به روح و جسم آدم اثر می گذارد و من هر لحظه آرزو می کنم که باز هم این دیدار حاصل شود.

پرویز کرمی، دبیر ستاد فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان صنایع نرم و خلاق، یکی از افرادی بود که در این جلسات حضورداشته است. وی دراین باره به جام جم گفت: از زمانی که حضرت آقا رهبری خودشان را بعد از ریاست جمهوری آغاز کردند، ارتباط شان با جامعه علمی، فناوری و نخبگان و دانشگاهیان قطع نشد و این جلسات در قالب نشست های مختلف از نشست هایی که به صورت اجتماع بزرگ در نظر بگیرید تا حضور در مراکز علمی دانشگاه ها و حتی در گعده های کوچک در موضوعات تخصصی استمرار و ادامه پیدا کرد که ازجمله اینها می توانیم به بازدیدهایی که از نزدیک در مراکز علمی داشتند و موضوعات علمی را پیگیری و حمایت می کردند، اشاره کنیم. یعنی تلاش می کردند جوانان و نخبگانی که در این حوزه فعالیت می کنند تا جایی که ممکن است در سیستم بروکراسی اداری که معمولا در دل دولت ها وجود دارد، کمتر دچار مشکل شوند.

وی ادامه داد: مساله بعدی حضور در نمایشگاه هایی بود که به موضوعات دستاوردهای فناوری و نوآوری که تقریبا در مقاطع مختلف بود، تشکیل می شد. ازجمله این که یک نمایشگاهی را در حوزه فناوری های نو دو بار در حسینیه حضرت امام در بیت رهبری برگزار کردیم که یکی از آنها نمایشگاه دستاوردهای ایران ساخت بود که درواقع تولیدات و تجهیزات مواد آزمایشگاهی بود که در حوزه فناوری های پیچیده  در سال۹۷ برگزار شد. یک نمایشگاه دیگر هم در سال۹۳ بود که بازهم در حسینیه حضرت امام برگزار شد. در آنجا هم ۴۰شرکت دانش بنیان آمدند و در حوزه های مختلف دستاوردهای خود را به مقام معظم رهبری عرضه کردند. در نمایشگاه های دیگری هم حضور یافتند، مثل پژوهشکده رویان که جلسات کوچکی را در دفتر خودشان برگزار کردند که تقریبا حدود سه،چهار جلسه بود و افراد از نزدیک به صورت گفت وشنود با مقام معظم رهبری صحبت کردند. این استمرار، نگاه حمایتی و هدایتی حضرت آقا به این دستاوردها بود به گونه ای که از این نشست وبرخاست ها توان ایران ساخت در ساختن تجهیزات و دستگاه هایی که موردنیاز کشور بود با حمایت ایشان شکل گرفت و ما شاهد بودیم پیچیده ترین لوازم درزمانی که کشورهای غربی این تجهیزات را به ما نمی دادند، در شرکت های دانش بنیان ساخته و عرضه می شد.

کرمی یادآور شد در این فیلم به نکات بسیاری اشاره می شود و مدیران شرکت های مختلف دانش بنیان نکاتی را دراین باره بیان می کنند و حضرت آقا هم ضمن این که شنونده این مطالب می شوند، آنها را تشویق و حمایت می کنند. اصلا نفس دیدار این گونه بود که گویی حضرت آقا مثل یک باغبانی که خودش این نهال ها را در جای جای کشور غرس می کرده از آنها مراقبت می کرده و در مواقع مختلف با آنها نشست وبرخاست داشته تا از چندوچون کارشان مطلع می شده تا در صورت نیاز از آنها حمایت کنند. در این جلسات و در این دیدارها خیلی از افراد نکات مهمی را مطرح می کنند که در این مستند هم هست. به عنوان مثال وقتی یکی از سازندگان شرکت ها در خصوص دستگاه و تجهیزاتی که ساخته اند ولی مشابه خارجی آن توسط یک دستگاه  یا وزارتخانه ای خریداری می شود، حضرت آقا مدیر آن وزارتخانه را می خواهد و از او توضیح می خواهند و می گویند باید از آن شرکت داخلی حمایت شود و سفارش آن را می کنند که همه باعث دلگرمی و امیدافزایی جوانان نخبه می شود.

وی در بخش دیگری از گفت وگویش با اشاره به تاثیر مثبت این دیدارها و جلسات بیان کرد: غرب و اروپا هیچ زمانی به ما فناوری ندادند و مقام معظم رهبری با اشراف به این موضوع از بچه هایی که نخبه هستند و می توانند با توانایی شان بسازند از آنها حمایت و این جلسات را برگزار کردند تا برای افراد هم جنبه تشویقی داشته باشد و هم جنبه راهبری و تذکرات لازم را در مقاطع مختلف به مسوولان دادند که ما در اکثر علوم جزو کشورهایی هستیم که همه نیازهای مان را می توانیم رفع کنیم.

 منوچهر منطقی، دبیر ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در گفت وگو با جام جم به نکات مهمی درباره این دیدار اشاره کرد. وی عنوان کرد: معمولا در فضایی که ایجاد می شود تا نخبگان خدمت رهبر معظم انقلاب بروند و مطالبی را مطرح می کنند که دو بخش دارد؛ یکی این که روی موضوعاتی که مطرح می شود خودشان دیدگاهی پیدا می کنند و بعد این دیدگاه را به رده های مختلفی که تصمیم گیرنده هستند منتقل می کنند. یعنی می توان آن فعالیت را از این طریق به سطح بالاتری برد. وی همچنین توضیح داد: نکته دوم این که سال ۸۹ ایشان بازدیدی از ایران خودرو داشتند که موضوع بازدید در واقع بحث قوای محرکه بود که توان های مختلف در آنجا به نمایش گذاشته شده بود و ما کاری که در آنجا کردیم این بود محصولی را که از سال ۸۶ شروع کرده بودیم و سال ۸۷ به نتیجه رسیده بود، ایشان از نزدیک آمدند و با اتفاق هایی که رخ داده بود آشنا شدند. همین دیدارها و بازدیدها باعث شد اتفاقات بهتر و بیشتری در سال ۸۹ رقم بخورد. منطقی در ادامه گفته هایش متذکر شد: معمولا کمتر سراغ داریم طرحی ۱۰سال شروع شود و این مسیر را طی کند و دچار توقف نشود. اینجا ممکن است نگاهی حمایت گرانه در آن وجود داشته باشد تا بتوان آن کار را به جایی رساند. وی درباره برخورد رهبر معظم انقلاب با نکاتی که بیان شد هم گفت: می توانم بگویم خیلی جلسات دوستانه ای بود. وقتی که ما خدمت ایشان رسیدیم، باور می کردند تمام این پیشرفت ها توسط نخبگان انجام شده و اگر ادامه پیدا کند می تواند اتفاق مثبتی باشد و همین باعث دلگرمی همه ما می شد. 

 توجه خاص رهبر معظم انقلاب به توسعه فناوری و خودباوری است. ایشان همیشه به ظرفیت ها، قابلیت ها و بنیه کشور در این حوزه ایمان و اعتقاد دارند و آن را به فناوران و عرصه توسعه فناوری کشور منتقل می کنند. البته به شدت از مسوولانی که این قابلیت ها را باور ندارند، گله مندند.

یکی از گله های جدی فناوران و شرکت های دانش بنیان این است به رغم این که بارها توانمندی خود را اثبات کردند و گلوگاه های صنعت و مشکلاتی که کشور در رابطه با تحریم ها با آن مواجه بوده است را رفع کردند، گاهی نادیده گرفته می شوند. این افراد در شرایط تحریم که می توانست مانع توسعه صنعت شود و تعطیلی صنعت و اقتصاد کشور را به بار آورد، مشکلات را با فناوری های سطح بالا رفع کردند اما گاهی مسوولان دولتی و متولیان بخش خصولتی و دولتی به این حوزه ها بی توجهی می کنند. همان طور که اشاره شد رهبر معظم انقلاب هم می فرمایند به رغم تاکیدات مکرری که در این زمینه داشتند باز این مشکل وجود  دارد و از این بابت گله مندند. همین همراهی رهبر معظم انقلاب با جوانان توانمند، موجب دلگرمی جوان هاست و امید را در دل آنها زنده نگه می دارد. برگزاری این جلسات هم در این راستا امیدبخش و الهام بخش است.

در مستند، این فرآیند را می بینید و تمام مطالبی که درباره تاکید رهبر معظم انقلاب، گله مندی ایشان و فناوران و شرکت های دانش بنیان بیان شد، در مستند نشان داده شده است. همچنین مدیریت کلان رهبری در عرصه خودباوری و اتکا به خود را روایت می کند. در واقع یک سیر تکاملی را نشان می دهد. رهبر معظم انقلاب نگاهشان این است که یک راه دراز در پیش داریم که باید با توکل به خدا، اعتقاد به توانمندی و خودباوری این مسیر را طی کنیم. ایشان امید به پیروزی می دهد که اینها می تواند در این فرآیند اثربخش باشد. امیدواریم دولت ها هم به این مساله بیشتر توجه کنند.

من هم در این جلسه مسائل مختلفی را مطرح کردم. یکی این بود که ما قابلیت ها و ظرفیت های نانو را ارائه دهیم. روایت کردم نانوتکنولوژی از کجا شروع شد و الان نانوتکنولوژی در کشور از نظر علمی، فناوری، محصولات، بنیه اقتصادی و صادرات در کجا قرار دارد. تکنولوژی های سطح بالا که در دنیا به عنوان نماد اقتدار تکنولوژیک ایران مطرح می شود، خدمت رهبر معظم انقلاب ارائه شد. سندهایی را از آنچه کشورهای پیشرفته درباره ایران اعتراف می کنند، ارائه دادیم و گفتیم این کشورها اذعان دارند ایران جزو کشورهای پیشگام و پیشرفته در عرصه نانوفناوری است. همچنین فرمایشات رهبر معظم انقلاب که خیلی امیدبخش و بایسته بود را شنیدیم.

به طور کلی مدیریت کلان و حمایت همیشگی مقام معظم رهبری به خصوص در حوزه نانوتکنولوژی از بدو آن تا حالا وجود داشته است. اگر این توجه خاص و کلان نبود قطعا نانوتکنولوژی کشور در جایگاه امروز نبود. یعنی شوک هایی که می توانست به فرآیند توسعه نانو وارد شود و مشکلات و موانع را ایجاد کند همیشه با نگاه، حمایت و توصیه های رهبر معظم انقلاب برداشته و حمایت های خوبی انجام شده است.

همان طور که از اسم مستند برمی آید واقعا فضای جلسه صمیمانه، غیررسمی و بی نظیر بود. فناوران به راحتی حرف هایشان را می زدند؛ دغدغه ها و گله مندی هایشان را اعلام می کردند. حتی جاهایی رهبر معظم انقلاب برای تلطیف فضا با جوانان وارد شوخی های محترمانه می شدند و نمی گذاشتند جو سنگین باشد. می خواستند جوانان حرفشان را راحت و بدون ملاحظه بزنند. وقتی جوانان می دیدند رهبر معظم انقلاب هم به برخی موارد نقد جدی دارند و  می دیدند همصدا هستند راحت تر می توانستند حرفشان را بزنند.