اقتصاد دانش بنیان

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری رییس جمهور در آغاز این نشست، روح‌الله ابوجعفری مدیر گروه اقتصاد دانش‌بنیان پژوهشکده مطالعات فناوري رياست جمهوري، با اشاره به اهمیت مفهوم‌پردازی اقتصاد دانش بنیان در اقتصاد مقاومتی گفت: پژوهشکده مطالعات فناوری به دنبال آن است تا نگاه مکاتب مختلف اقتصادی به بحث اقتصاد دانش‌بنیان را مورد بررسی قرار دهد و نسخه مناسب برای ایران را ارائه کند.

ابوجعفری خاطر نشان کرد: سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی و مکاتب هترودکس، مانند اقتصاد تکاملی و اتریشی به مفهوم اقتصاد دانش‌بنیان پرداخته‌اند. 
وی افزود: در این نشست به‌دنبال آن هستیم که با توجه به اهمیت نقش دولت‌ها در اجرای سیاست‌های اقتصاد دانش‌بنیان، نقش دولت‌ها در گسترش این مفهوم بررسی شود.

در ادامه جلسه میثم امیری، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به رویکرد مسلط در اقتصاد در حوزه اقتصاد دانش بنیان و تاریخچه استفاده علم در دانش اقتصاد و تغییراتی که علم در اقتصاد و رشد آن داشته‌است، اظهار کرد: نمی‌توان گفت اقتصاد دانش بنیان برای تولید ثروت تنها به فناوری‌های بالا متکی است، بلکه در اقتصاد دانش بنیان نیاز است که تولید، توزیع و انتشار دانش در تمامی صنایع حضور داشته‌باشد تا بتواند منابعی جدید برای رشد و اشتغال ایجاد کند.
امیری با اشاره به عوامل شکاف میان ملت‌ها گفت: در گذشته کشورهای فقیر و غنی بر اساس سرمایه فیزیکی و انسانی خود شناخته می‌شدند، اما در حال حاضر شکاف توسعه بر مبنای دانش قابل توضیح است.

تعاریف و شاخص‌های اقتصاد دانش بنیان
امیری در ادامه با اشاره به تعاریف ارائه شده از اقتصاد دانش بنیان توسط سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه OECD و كميته اقتصادي آسیا و اقیانوسیه APECگفت: برخي از شاخصها توسط كشورهايي مانند استراليا و مالزي براي ارزيابي وضعيت آن كشورها توسعه داده شده است. اما در میان شاخص های موجود شاخص بانک جهانی دارای پوشش مناسب از تحولات اقتصاد و دانش است. 
وی دارا بودن دو زیرشاخص دانش KI و شاخص اقتصاد دانش بنیان KEI را ویژگی خوب این شاخص دانست و افزود: این دو زیرشاخص برای ما امکان مقایسه وضعیت کشورهای مختلف را فراهم می‌کند. جایگاه ایران در سال 1995 در شاخص بانک جهانی 105 و در سال 2012 جایگاه کشورمان 94 بوده‌است و متاسفانه کشور ما لب مرز میان کشورهای با اقتصاد دانش بنیان پایین قرار گرفته‌است. 
این عضو هیات علمی دانشگاه ادامه داد: کشور ما در شاخص دانش وضعیت بهتری دارد، اما رژیم نهادی امکان استفاده از این دانش در سیستم اقتصادی را نداده ‌است و ما نتوانستیم دانش را در اقتصاد به‌کار ببریم.

چگونگی دخالت دولت در اقتصاد دانش بنیان
درادامه نشست، امیری، پیرامون لزوم دخالت دولت در اقتصاد دانش بنیان اظهار کرد: دلايل ورود دولت را مي‌توان به دو حوزه شكست بازار و شكست نظام نوآوري تقسيم کرد. دولت باید در حوزه‌هایی ورود کند که بازار توان ورود کارا در آن حوزه را ندارد. 
وی ادامه داد: در نظام‌های نوآوری، سرمایه‌گذاری که صورت می‌گیرد با ریسک‌های بالا همراه است و بنگاه‌ها معمولا ریسک‌گریز‌هستند و دولت باید در آن ورود کند. حمایت از بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری در زیرساختها از موارد نیاز به حضور و دخالت دولت محسوب می‌شوند.
امیری در ادامه با بیان این که اقتصاد دانش محور زاييده يك اقتصاد پویا و چابک است كه داراي درآمد سرانه و مشخصات اقتصادي يك كشور پيشرفته است و استقرار آن در جامعه­ای در حال توسعه با دشواریهای فراوانی روبروست، افزود: وقتي بخش‌هاي گوناگون اقتصادي از جمله صنعت و خدمات و كشاورزي هنوز به شرايط مناسبي نرسيده‌اند و دچار مشكلاتي هستند، نمي‌توان به راحتی يك بخش جديد را در سطحي بسيار پيشرفته باكارايي لازم به حركت درآورد، زيرا زيرساخت‌هاي لازم را كه زاييده اقتصاد پيشرفته است در اختيار ندارد. لذا بازسازي بخش‌هاي صنايع و خدمات و كشاورزي براي كمك به ايجاد زمينه اقتصاد دانش بنیان ضروري است. باید نگاهی سیسستمی و همه جانبه به ارائه سیاست‌ها داشته و نباید نگاهی تک بعدی داشت.

راهکارهای توسعه اقتصاد دانش بنیان
رهبر، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، درباره مهم‌ترین راه‌کارها و سیاست‌های کلان دستیابی به اقتصاد دانش‌محور گفت: توجه به دانش و نوآوری به عنوان محرک رشد پایدار اقتصادی، تعیین متولی اقتصاد دانش بنیان در کشور و محاسبه و تحلیل مستمر شاخص‌های اقتصاد دانش محور، بهره گیری از چارچوب‌های نظری اقتصاد دانش و نظریات توسعه دانش در تدوین برنامه های توسعه کشور، ایجاد شبکه های تولید، انتشار و به کارگیری دانش در کشور، توجه به ایجاد توازن در متغیرهای اقتصاد دانش محور در برنامه های توسعه، بخش مهمی از راه‌کارهای ضروری تحقق یک اقتصاد دانش محور هستند.
وی با اشاره به  توانمندسازى بخش غیردولتی براى مشاركت درتوليد علم وفناورى، افزايش ميزان همكاري‌هاي علمي بين المللي و تعامل فعال و مناسب با سازمان‌های جهانی، بین المللی و منطقه‌ای، به عنوان دیگر راه‌کارهای تحقق اقتصاد دانش‌محور، ادامه داد: نهادینه کردن مدیریت دانش در جامعه و نهادهای علمی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، دفاعی و امنیتی کشور، فرهنگ سازی دانایی محور در تعامل حوزه ها به خصوص حوزه های اقتصادی و تدوین راهبرد هاي توسعه صنعتي كشور از جمله این راه‌کارها هستند.