اقتصاد دانش بنیان

رییس جمهوری در دیدار اعضای هیات دولت با رهبر معظم انقلاب اسلامی با بیان اینکه برای حل کامل مسئله بیکاری نیازمند ایجاد اشتغال برای یک میلیون نفر در سال هستیم، گفت: از طریق شرکتهای دانش بنیان، ۴۰ هزار فرصت شغلی ایجاد شده است.

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، متن سخنان حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا و نبینا محمد و آله الطاهرین و صحبه المنتجبین

بسیار متشکریم از لطفی که جنابعالی فرمودید و این فرصت را در اختیار اعضای هیأت دولت قرار دادید تا به محضرتان مشرف بشوند و گزارش کوتاهی خدمتتان تقدیم بشود و البته هدف عمده این است که از بیانات و رهنمودهای جنابعالی توشه‌ای بگیریم برای ادامه راهمان در سال چهارم دولت که پیش روی ما است.

درود می‌فرستیم به روان پاک امام راحل و شهدای عزیز و بزرگوار ما و بویژه شهید رجایی و شهید باهنر که الگویی برای همه ما هستند و این پیام را برای همه ما دارند که باید برای دستیابی به اهداف بلند انقلاب‌مان و بهبود زندگی مادی و معنوی جامعه اسلامی‌مان از همه چیز بگذریم و به تعبیر شهید رجایی اول آبرو و بعد هم جان خود را در راه استقرار این انقلاب و دستیابی به همه اهداف انقلاب که مد نظر امام(ره) و مردم بزرگوار کشورمان از روز اول بوده، تقدیم بداریم.

حضرت عالی با بیان اینکه امسال سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل است، همه ما را راهنمایی کردید در یک مسیر صحیح برای تلاش و کوشش جهت ایجاد شرایط مناسب‌تر اقتصادی کشور و البته این رهنمود جنابعالی برای ما نعمتی بود. دولت امروز با انگیزه بیشتر برای مقاوم سازی اقتصاد کشور تلاش می‌کند و این نکات در گزارش امروز در محضر شما و تا جایی که فرصت اقتضاء می‌کند از سوی معاون اول محترم و برخی از وزرا  ارائه می شود و ان‌شاء الله این مسیر را ادامه خواهیم داد.

اقتصاد مقاومتی برای اجرای اهداف بلندی بود که در چشم‌انداز مورد تأکید حضرتعالی بود که آن مقاوم‌سازی اقتصاد، عدالت‌محوری اقتصاد و رفاه عمومی بود و لذا در اقتصاد مقاومتی با رویکردهای پنج‌گانه درون‌زا بودن، برون‌گرا بودن، دانش بنیان بودن، عدالت‌محور بودن و مردم‌نهاد بودن ، برای رشد و شکوفایی اقتصاد تلاش گسترده‌ای آغاز شده و ان‌شاء الله ادامه خواهد یافت.

در محضر جنابعالی باید عرض کنم که در طول سه سال گذشته دولت می‌تواند با توجه به شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای و اقتصادی، کارنامه قابل قبولی داشته باشد و تقدیم محضر شما کند.

در سیاست داخلی، خارجی، امنیت و ثبات کشور و مسایل فرهنگی و علمی قدم‌های بسیار مهمی برداشته شده اما چون سال اقتصاد مقاومتی است من عمدتاً راجع به مسأله اقتصادی می‌خواهم عرض کنم.

ثبات اقتصادی و آرامش اقتصادی شاید، بزرگترین دستاورد این دولت در طول تلاش‌های 3 سال گذشته بوده است و بی‌تردید هم حرکت در مسیر رشد اقتصادی، پایه‌اش ثبات و آرامش اقتصادی است. اگر ثبات اقتصادی نباشد، آینده تاریک و مبهم خواهد بود. سرمایه‌گذاری برای تولید نمی‌شود، پول‌ها بیشتر در مسیر واسطه‌گری مصرف می‌شود و ما به اهداف آن رشد شتابانی که مورد نظر اقتصاد مقاومتی است، نخواهیم رسید و از طرف دیگر ثبات اقتصادی باعث مقاوم‌سازی اقتصاد می‌شود که اقتصاد در برابر تکانه‌های خارجی و فشار خارجی شرایط ثبات خودش را از دست ندهد و بتواند مسیر اقتصادی را ادامه دهد.

در سالهای گذشته بخاطر عدم ثبات اقتصادی، بدخواهان و دشمنان از طریق تحریم اقتصادی توانستند به ما فشار وارد کنند . همواره مورد تأکید حضرتعالی بوده که اقتصاد را باید به گونه ای بسازیم که اگر روزی باز هم بدخواهان هوس تحریم کردند ما به خود نلرزیم، بایستیم و مقاومت کنیم و ثبات اقتصادی را حفظ نماییم. در سال‌های 90 و 91 ما دیدیم فشار تحریم باعث شد که درآمد نفتی ما حدود 40 درصد کاهش پیدا کرد و با کاهش درآمد نفتی، با رشد منفی تولید ملی به میزان 6.8 دهم درصد و با تورم شدید به میزان 40.4 دهم درصد مواجه شدیم و همین فشار را بدخواهان ما یکبار دیگر در سال 93 می‌خواستند بر ما وارد بکنند.

حضرتعالی بیش از همه در جزییات امر هستید که توافق هسته‌ای ما 8 ماه زودتر می‌بایست انجام می‌شد، اما طرف مقابل ما دل بست به اینکه از طریق برخی از کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت و کاهش بهای نفت، بر ما فشار وارد کند تا به این ترتیب بتواند در مذاکرات از ما امتیاز بگیرد و ما از مواضع اصولی‌مان کوتاه بیاییم .در اواخر سال 93 یک مرتبه قیمت نفت کاهش پیدا کرد و مشکلات فراوانی را برای کشور به وجود آورد و در سال 94 ما 55 درصد کاهش درآمد نفتی داشتیم، اما در عین حال در برابر این فشار بحمدالله با هدایت‌های حضرتعالی ایستادگی و مقاومت کردیم و در یکسال گذشته با بررسی که برخی از محققین اقتصادی ما انجام دادند، کشورهای تولیدکننده و صادرکننده اصلی نفت، رشد اقتصادی‌شان و شرایط تولید ملی‌شان، از 2.4 تا منهای 8 بوده و ما بحمدالله در طول یکسال گذشته و در سالی که پیش رو داریم، شرایط بهتری نسبت به همه کشورهای تولیدکننده نفت خواهیم داشت و اگر به رشد 5 درصدی که هدف ما است ، برسیم از همه کشورهای تولیدکننده و صادرکننده نفت در این زمینه سبقت می جوییم و این در سایه ثبات و آرامش اقتصادی بوده که بر کشور ما حاکم بوده و  امیدواریم بتوانیم این ثبات و رشد را ادامه دهیم. البته مشکلات فراوانی پیش رو داریم که باید برای آنها راه چاره‌ای در نظر بگیریم. بودجه ما از نظر منابع و مصارف دارای تعادل نیست، بهره‌وری ما رشد بسیار کمی دارد و باید در زمینه بهره‌وری تلاش شود و در این زمینه دولت الکترونیک می‌تواند به ما بسیار کمک کند تا بتوانیم از هزینه‌ هایی که می‌کنیم با کارایی بیشتری بهره‌برداری و استفاده بکنیم .

مسأله دوم، رشد تولید ملی است. بحمدالله در بخش‌های مختلف حرکت ما به سمت رشد در تولید ملی بوده است. در زمینه نفت و گاز که راهبردی است ،میزان صادرات نفت از یک میلیون و 230 هزار بشکه در روز  به 2 میلیون و 579 هزار در روز رسیده است. در زمینه تولید هم از 2 میلیون و 700 هزار بشکه به روزانه 3 میلیون و 850 هزار رسیده که حرکت بسیار خوبی در زمینه نفت بوده  است.

ظرفیت تولید گاز ما طی این دوره زمانی روزانه 150 میلیون متر مکعب افزایش پیدا کرده و تقریباً 25 درصد اضافه شده است. در زمینه رساندن گاز به روستاها یک حرکت جهادی خوبی شروع شده که حالا وزیر محترم نفت خدمت شما معروض خواهند داشت. در زمینه پتروشیمی، حرکت خوبی در زمینه تولید و صادرات انجام گرفته است.

تولید ما در بخش پتروشیمی در 2 سال گذشته تقریباً حدود 14 درصد و صادرات 46 درصد افزایش یافته است.

در زمینه محصولات کشاورزی بحمدالله رشد ما خوب بوده،‌در سال 92 تا 94 یک رشد 15.5 درصدی در کشاورزی داشتیم و محصولات کشاورزی ما از  97 میلیون به 112 میلیون رسیده و رشد خوبی در این زمینه داشتیم.

امسال بحمدالله در تولید گندم، بعد از 12 سال به خودکفایی رسیدیم و الان ذخایر گندم ما حدود 14 میلیون تن است که بی‌سابقه است .

تراز تجاری ما در بخش بازرگانی در آغاز کار دولت در سال 92 ، منهای 8.1 بود که این رقم در سال گذشته منهای 3.4 دهم شده است. یک فاصله بسیار خوبی است و ما در مسیر خودکفایی در حرکت هستیم. در بخش کشاورزی حضرتعالی مستحضر هستید در زمینه آبیاری مدرن، زهکشی و کانال‌کشی، رشد بسیار خوبی در 2 الی 3 سال گذشته داشتیم .

در زمینه آب و برق،  در سال 93 آقای چیت‌چیان همیشه می‌گفت، ما امسال هم خاموشی خواهیم داشت و هم آب را باید در تهران جیره‌بندی کنیم  و حتی تا مرز جیره‌بندی آب در تهران نیز رسیدیم که خوشبختانه توانستیم با تلاش‌های فراوان یکی از سدها را به مدار آب شرب تهران وارد کرده و از جیره‌بندی شدن آب جلوگیری کنیم. در ارتباط با برق هم شرایط ما به گونه ای بود که هم پارسال و هم امسال در مرز بودیم.

با 6 هزار مگاوات برقی که اضافه شد توانستیم یک تعادلی را در زمینه برق بوجود بیاوریم. در زمینه خدمات شرایط کشور بحمدالله نسبت به گذشته خوب است، هم در زمینه حمل و نقل، قدرت ما در تخلیه و بارگیری بنادر ما در طول این مدت 16 درصد افزایش پیدا کرده است. در حمل و نقل دریایی، رشد بسیار خوبی داشتیم در کریدور هوایی، پروازهایی که از کریدور هوایی ایران عبور می‌کند ، تقریباً دو برابر شده است . در زمینه ریل که مورد توصیه حضرتعالی همیشه بود، تلاش خوبی شده است. ما 457 کیلومتر ریل را به ثمر رساندیم و 700 کیلومتر تراک‌بندی شده که اگر بودجه ما کافی بود ، امسال می‌توانستیم به ثمر برسانیم.

در بقیه بخش‌های خدمات هم حرکت‌های خوبی انجام شده است. در بخش شرکت‌های دانش‌بنیان، 2 هزار و 500 شرکت فعال شده و از تسهیلات مورد نظر دولت و صندوق نوآوری و شکوفایی، استفاده می‌کنند.

40 هزار اشتغال مستقیم در زمینه شرکت های دانش بنیان بوجود آمده و 11 هزار میلیارد درآمد این شرکت‌ها بوده است. حرکت خوبی در همه این زمینه‌ها شروع  شده و ان‌شاء الله ادامه خواهیم داد.

در برابر مسیر خوب رشدی که در تولید ملی داریم البته مشکلات فراوانی هم پیش روی ما است. در بخش اقتصاد که باید برای آنها راه‌حل پیدا بکنیم مهم‌ترین معضل ما که بارها محضر جنابعالی هم عرض شده ، مسأله اشتغال است. در حال حاضر در کشور طبق مرکز آمار که در هیأت دولت هم چندی پیش مطرح شد، 2 میلیون و 700 هزار بیکار داریم. امروز طبق این آمار و 5 میلیون و 700 هزار نفر افرادی که دارای تحصیلات تکمیلی و یا دانشجو هستند، آمار بیکاری ما برمبنای کلی 11 درصد است. اما وقتی این آمار با توجه به سن و جنسیت سنجیده می شود، آمار بیکاری در میان جوانان و بانوان بالا است و محاسبات تیم اقتصادی ما این را می‌گوید که اگر ما همین بیکاری را حفظ کنیم یعنی بیکاری 11 درصد اضافه نشود، باید سالانه 685 هزار شغل ایجاد کنیم. در واقع یک اشتغال نزدیک به یک میلیون نفر می‌خواهیم تا مردم احساس بکنند مسأله بیکاری حل و فصل شده است. این کار سرمایه‌گذاری و تلاش بزرگ می‌خواهد و همه باید در این مسیر همگام شویم.

مشکل دوم، مشکل بانک ها است. در اقتصاد اگر بخواهیم تحول ایجاد کنیم بانک‌ها باید وارد عمل شوند، البته در زمینه بانک‌ قدم‌های خوبی در این دو الی سه سال برداشته شده است.اکنون کارمزد تسهیلات بانکی کاهش پیدا کرده و در ارتباط با تسهیلاتی که بانک‌های ما به بخش تولید اختصاص می‌دهند، در سال جاری شرایط از سال گذشته بهتر بوده است. در 4 ماهه اول این میزان تسهیلات نسبت به 4 ماهه پارسال 30.8 دهم افزایش داشته است. همه امید ما این است که امسال بتوانیم یک حرکت خوبی را که سال اقدام و عمل است در زمینه اقتصاد مقاومتی بوجود بیاوریم که مردم ما ان‌شاء الله در پایان سال شاهد باشند که حرکت خوبی در این زمینه  بوجود آمده است. در عین حال بانک‌های ما مسایل ریشه‌ای و مشکلات اساسی دارند که باید این مشکلات حل و فصل شود که در این زمینه یک بسته‌ای برای حل و فصل مسایل بانکی آماده و اعلام شده و در حال دنبال کردن  اقداماتی هستیم اما در عین حال در زمینه بانک ها، همچنان مشکلاتی پیش رو داریم.

در زمینه بدهی دولت که از گذشته بوده و الان هم وجود دارد باید فکری بکنیم. نمی‌شود بدهی‌ها ادامه پیدا کند و این بدهی‌ بار سنگینی بر دوش بانک‌ها، بانک مرکزی ، پیمانکاران و بخش‌های تولیدی ما است که باید برای آن راه‌حل پیدا بکنیم.

در زمینه آب، مشکلات اساسی داریم. حضرتعالی مستحضرید با کمک و حمایت جنابعالی قدم‌های خوبی در زمینه مهار آب‌های مرزی، برداشته شده است، اما در عین حال در زمینه منابع آبی بخاطر برداشت‌های بی‌رویه و گاهی حتی سدسازی های غیردقیق و بی حساب ، مشکلات اساسی و ریشه‌ای وجود دارد و باید برای آنها اقدام موثری انجام بگیرد. همچنین در زمینه محیط زیست ما وارد مشکلات جدی شدیم. حالا این مشکلات قبل هم بوده ولی هر چه جلو می‌رویم مشکلات بیشتر می‌شود، دولت  قدم‌هایی را در این زمینه برداشته است.

در زمینه اصلاح سوخت مصرفی، تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی و خارج کردن خودروهای فرسوده، امسال قدم‌های خوبی برداشته شده که ادامه می یابد اما در عین حال مشکلات بالاتر از این حرف‌هاست.

در زمینه دریاچه ارومیه قدم خوبی دولت برداشته است همین که ما توانستیم شرایط را تثبیت کنیم بسیار خوشحالیم اما در عین حال کارهای مهم‌تری باید برای معضلات اساسی پیش‌رو انجام گیرد.

شرایط صندوق بازنشستگی ما که شرایط بسیار سخت و سنگینی دارد و اگر به راه‌حل اساسی در این زمینه دست نیابیم ، با مشکل بزرگ روبه‌رو می‌شویم، هر یک از اینها می‌تواند واقعاً اگر درست برنامه‌ریزی نکنیم تبدیل به معضل بزرگ شود.  

می‌خواهم شرایط درآمدی و اقتصادی را با یک آمار در محضرتان عرض کنم. در سال‌های 85 تا 90 به طور متوسط درآمد نفتی ما در سال 84 میلیارد دلار بوده است. در سال‌های تحریم یعنی سال‌های 90 تا 93 این رقم به طور متوسط 63 میلیارد دلار شده است.

در سال گذشته یعنی سال 94 اگر شرایط مذاکرات و برجام به ما کمک نمی‌کرد، درآمدهای نفتی ما زیر 30 میلیارد درآمد بود که در نهایت به 34 میلیارد دلار رسید و امسال پیش‌بینی ما 36 میلیارد دلار است که مقایسه آن حتی با سالهای 90 تا 93 چیزی نزدیک نصف است. ما از لحاظ منابع درآمدی مشکل جدی و اساسی داریم و برای آن باید راه‌حلی پیش‌بینی کنیم. برای اینکه بتوانیم این معضلات را حل کنیم راهی جز این وجود ندارد که در مشکلات پیش رو اجماع نظر داشته باشیم و همه قوا و ارکان کشور در این زمینه کمک کنند تا با هدایت‌ها و حمایت‌های  حضرتعالی بتوانیم از این معضلات عبور کنیم. البته من هم نسبت به شرایط امسال در کل امیدوارم و هم نسبت به آینده و ما به حول قوه و الهی می‌توانیم از این معضلات عبور کنیم و اقتصاد مقاومتی می‌تواند مسیر و راه‌حل خوبی برای عبور از این معضلات باشد.

اما در عین حال باید دو تا شرط که شرط لازم و ضروری است تأمین شود. یکی مسأله اعتماد و سرمایه اجتماعی میان همه نظام است. مخصوصاً که ما کم کم داریم به سمت 40 سالگی انقلاب می‌رویم و باید ان شاء الله خودمان را آماده کنیم برای یک شرایط خوب در 40 سالگی انقلاب اسلامی و همه مردم ما شاهد باشند که این انقلاب و نظام برای زندگی مادی و معنوی مردم و برای کشور به غیر از مسأله استقلال و عزت و حفظ تمامیت ارضی کشور و کمک به مظلومین عالم، چه اقدامات مؤثر و مهمی انجام داده است. اعتماد بین مردم و نظام و بویژه بین مردم و دستگاه اجرایی و دولت بسیار مهم است.

در مسأله دریافت‌های نامتعارف اقدامات خوبی شروع شد، حضرتعالی دستور دادید و ما هم اقدامات بسیار خوبی انجام دادیم که خدمت جنابعالی عرض شده است. اگر بخواهیم در تبلیغات دوباره شروع کنیم و شرایط را دوباره بازآفرینی کنیم که این روزها در رسانه‌ها حتی در رسانه ملی هم دارم مشاهده می‌کنم، این به کل نظام و اعتماد مردم صدمه می زند. چون این مسأله دستگاه اجرایی نیست، این مشکل مربوط به کل کشور است و همه نهادها و ارگان‌ها را در بر می‌گیرد، ما اقدامات خوبی در این زمینه در حد توانمان انجام دادیم و باز هم ادامه خواهیم داد اما بازخوانی مسأله به نظر من مشکل‌آفرینی خواهد کرد.

همچنین مسأله امید مردم بسیار مهم است. هر چه در این مدت به دست آوردیم در سایه اعتماد، سرمایه اجتماعی و امید بوده و چیز دیگری ما نداشتیم و اگر در زمینه مسایلی که مربوط به کل نظام است و ربطی به دستگاه اجرایی ندارد به هم کمک نکنیم و امید مردم نسبت به آینده لطمه ببیند ، همه زیان خواهند کرد.

در شرایطی که ما می‌خواهیم در کشور سرمایه‌گذاری شده و رونق اقتصادی ایجاد شود، گاهی می‌بینیم برخی از ناهماهنگی‌ها بین دستگاه‌های امنیتی، اطلاعاتی به اعتماد مردم لطماتی می زند که نمی‌خواهم در اینجا باز کنم و توضیح دهم.

به هرحال هماهنگی‌های ما باید بیشتر بشود، مسایل مربوط به کل نظام به عنوان مسایل اجماع ملی باید پیش روی ما باشد و در پایان در محضر جنابعالی از همه کسانی که از دولت در طول این سه سال و همچنین در سال‌های گذشته در طول بعد از انقلاب، به مردم این سرزمین و به انقلاب اسلامی خدمت کردند، تشکر می کنم. واقف هستم که برخی از کارگزاران ، کارمندان و کارگران ما در شرایط راحتی نیستند و بار بسیار سنگینی امروز بر دوش دارند و این هفته هفته همه آنهاست هفته همه دولتی‌ها و خادمان به مردم است. امیدواریم از حمایت‌های حضرتعالی مثل گذشته برخوردار باشیم و از رهنمودهای جنابعالی که همیشه برای ما راهنما بوده و راه را به ما نشان داده ، استفاده کنیم. ما در مذاکرات هسته‌ای اگر موفقیت داشتیم در سایه رهنمودهای جنابعالی بود.

امروز اگر می‌توانیم در برابر طرف مقابل ایستادگی کنیم بخاطر دستورات و رهنمودهای جنابعالی است. الحمدالله امروز یک فضای خوبی در مجموع کشور وجود دارد و امیدواریم این فضا را حفظ و از آن استفاده بکنیم به گونه‌ای که رضایت خداوند، رضایت مردم و رضایت خاطر جنابعالی را ان شاء الله فراهم بکنیم.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

***

همچنین در این دیدار آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور با اشاره به ۱۲۰ برنامه و طرح مصوب در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، افزود: سیاست ها و برنامه های اقتصاد مقاومتی در سطوح عالی همه وزارتخانه‌ها، دستگاه‌ها و استانداری‌ها با نظم و جدیت در حال پیگیری است و امروز با قاطعیت می توان گفت اقتصاد کشور به حرکت در آمده است.

آقایان ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهور، زنگنه وزیر نفت، ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آخوندی وزیر راه و شهرسازی و نوبخت معاون رییس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه، گزارش‌هایی از مجموعه تلاش‌های صورت گرفته در بخشهای مختلف دولت بیان کردند.