اقتصاد دانش بنیان

مشاور معاون سیاستگذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری گفت: جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری،  به جای تمرکز بر توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک، به سمت نفوذ فناوری و نوآوری در میان صنعت واقعی حرکت کرده است.

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دکتر امیر ناظمی،  مشاور معاون سیاستگذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری، با بیان این‌که جایزه مدیریت فناوری، امکان ارزیابی  بی طرفانه و غیر مغرضانه یک ارزیاب بیرونی خارج از سازمان را فراهم می‌کند، افزود: یکی از مهم‌تر ترین منافع این جایزه برای برای شرکت‌ها، امکان مقایسه با دیگر شرکت‌هاست و ضرورت این امر، ارائه دیدگاه واقع بینانه‌ به شرکت‌هاست تا بدانند در چه موضوعاتی و به چه میزان، عقب‌تر یا جلوتر از سایر رقبای خود هستند بنابراین، شرکت می‌تواند عقب‌ماندگی‌ها، پیشرفت‌ها و تمایزها را شناسایی کند و زمانی که به این ارزیابی اعتماد وجود داشته باشد، حائز ارزشی دوچندان می‌شود.

وی با زیر سوال بردن سیاست بعضی از شرکت‌های بزرگ برای شرکت نکردن درجوایزی که در آن برنده نیستند، این روند را منطقا نادرست و در درازمدت به ضرر این دست شرکت‌ها دانست و افزود: این که یک شرکت بداند نسبت به یک سری از رقبای دیگر در برخی از حوزه‌ها عقب‌تر است و میزان این عقب ماندگی را به دست  بیاورد، در برنامه‌ریزی‌های آتی راه‌گشا و کمک کننده خواهد بود و شرکت‌ها با چنین سیاستی، خود را از این ارزیابی و مقایسه محروم کرده‌اند.

ناظمی، بعد تبلیغاتی و کمک به برند شدن را یکی از منافع غیر اصلی این جایزه برای شرکت‌ها برشمرد و گفت: شرکت‌ها در مسیر بازاریابی و برندسازی می‌توانند از ظرفیت‌های جایزه مدیریت فناوری و نوآوری بهره ببرند. هرچند این موضوع، مد توجه و هدف اصلی دست اندرکاران برگزاری جایزه و انجمن مدیریت فناوری نبوده است.

این عضو هیات علمی دانشگاه، ارزیابی و شناخت صحیح نسبت به وضعیت اقتصادی و صنعتی کشورمان از از منافع این جایزه در بعد کلان و ملی برشمرد و افزود: پایش و جمع‌آوری داده‌های بنگاه‌های کشور در سطح گسترده، این امکان را برای تحلیلگران و سیاستگذاران فراهم می‌کند که بر اساس داده‌های جمع اوری شده سیاست‌های مناسب تری را در دستور کار خود قرار دهند. این درک از وضعیت بنگاه‌ها، در اغلب مطالعات به دلیل محدودیت دامنه بررسی‌ها کامل نیست اما این جایزه، طیف وسیع تری از شرکت ها را ارزیابی می‌کند. داده‌های جایزه به همین دلیل می‌تواند سیمای درست‌تری را از وضعیت صنعت کشور مشخص نماید.

وی دومین مزیت جایزه ملی مدیریت فناور ی و نوآوری در بعد ملی را جهت دهی بنگاه‌ها به سمت پیشرفت بر اساس معیارهای ارزیابی دانست و گفت: معیارهایی ارزیابی، چارچوبی است برای ارتقا و اعتلای شرکت‌ها. به طور مثال وقتی بر اساس معیارهایی متوجه وضعیت تحقیق و توسعه در یک بنگاه اقتصادی بیان می‌شود، در حقیقت بایدها ونبایدهای بخش تحقیق و توسعه را در می‌یابد. این امر، امکان جهت دهی بنگاه‌ها، بر مبنای یک خرد جمعی و تاثیرگذاری بر پیشرفت بنگاه‌ها را امکان‌پذیر می‌کند.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، به امکان بررسی روند تغییرات و تحولات دراز مدت را از دیگر ثمرات جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری برشمرد و افزود: این جایزه، توانایی بررسی و رصد روند تغییرات را فراهم کرده و می توانیم خودمان را نسبت به گذشته ارزیابی کنیم.ارزیابی روند تغییرات و تحولات کمک می کند که ضمن بررسی وضعیت فعلی، ، حرکت به سمت وسوی رشد یا سمت و سوی افول حرکت ارزیابی شود.

ناظمی بیان کرد: بر اساس یک درک نادرست اما غالب در کشور ما، حوزه فناوری و توسعه آن دانشگاه محور قلمداد می‌شود؛ در حالی‌که در تمامی کشورهای توسعه یافته، اغلب فناوری توسط بنگاه‌ها تولید می‌شود. با مراجعه به شاخص تعداد پتنت‌های تولید شده توسط کشورهای توسعه یافته در می‌یابیم سهم دانشگاه ها ناچیز است. این اصلاح دیدگاه، اگرچه به سادگی امکان‌پذیر نیست؛ اما با انتخاب صنایع و بنگاه‌ها توسط جایزه مدیریت فناوری و نوآوری، تا حدی انجام می‌شود و با توجه به فناوری به عنوان بحثی صنعتی به جای موضوعی دانشگاهی، توسعه فناوری را یک توسعه صنعت‌محور می‌بیند.

ناظمی با اشاره به در نظر گرفتن سازوکارهای تقویتی در کنار جایزه مدیریت فناوری و نوآوری گفت: از جمله این سازوکارها، می توان به دوره‌های آموزشی، برای ارزیاب‌ها و اظهارکنندگان که نماینده شرکت ها هستند اشاره کرد. در واقع بنگاها افرادی را برای تکمیل اظهارنامه معرفی می‌کنند، که این افراد ناخودآگاه مفاهیم توسعه فناوری را به داخل بنگاه وارد کرده‌ و تبدیل به سفیران حوزة مدیریت فناوری می‌شوند.

مشاور معاون سیاستگذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری گفت: جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری، به جای تمرکز بر توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک ، به سمت نفوذ فناوری و نوآوری در میان صنعت واقعی حرکت کرده است و  قصد ندارد در کنار صنعت واقعی، یک کسب و کار کوچک دانش‌بنیان ایجاد کند، بلکه تلاش دارد صنعت، به صنعتی دانش بنیان بدل شده و دانش و فناوری در دل آن رسوخ پیدا کند.

وی، رویکرد این جایزه را فرهنگ‌سازی، ترویج و آگاهی بخشی برشمرد و گفت: سیاستگذاری در دوران اخیر، چیزی تحت عنوان الزام و اجبار معنا ندارد و امروزه سیاست‌ها، با سازوکارهای آگاهی دهنده، به صنعت پیشنهاد می‌شود. نقش واقعی دولت، افزایش دادن آگاهی جامعه صنعت و جامعه مخاطب است. ان کسی که مشروعت لازم را برای تصمیم‌گیری دارد، خود صنعت است.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گفت: کارکردهای جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری در مسیر فرهنگسازی هستند، چراکه هیچ‌یک اجباری و  الزام‌آور نیستند، به قصد تولد درامد و منفعت شخصی نبوده، مطلوبیت بنگاه‌ها را در نظر نگرفته اند و  و تلاش شده منفعت ملی و منفعت بنگاه را به صورت توأمان مد نظر قرار دهد.

ناظمی همچنین ایجاد یک فرهنگ واقع‌نگر نسبت به وضعیت صنعت، جهت‌دهی و فرهنگسازی در حوزة فناوری ونوآوری بنگاه‌ها، اصلاح فرهنگ بنگاه‌ها از اولویت سودآوری صرف و کوتاه‌مدت به سمت توجه به فناوری و نوآوری به عنوان سودآوری بلندمدت را از رویکردهای فرهنگی جایزه ملی مدیریت فناوری و نوآوری برشمرد و گفت: این جایزه با ارزیابی واقع‌بینانه و به دور از شعار، فرهنگ واقع‌بینی را برای جامعه و سیاستگذار به ارمغان می‌آورد. به طور غیر مستقیم جهت گیری مناسب را به بنگاه‌های اقصادی یادآور می‌شود و سعی می‌کند توسعه فناوری، به مثابه نضمین کننده درآمد بلندمدت را در بنگاه‌ها و صنعت، به فرهنگ بدل کند.

ضرورت تعامل بین‌المللی بنگاه‌های اقتصادی

عضو هیات علمی دانشگاه، همکاری و تعامل و مشارکت با شرکت‌های خارجی را از ضرورت‌های بنگاه‌ها اقتصادی کشوورمان دانست و افزود: در دوران جدید، هیچ فناوری وجود ندارد که پشت درهای بسته‌ی یک واحد تحقیق و توسعه یک بنگاه محقق شده باشد، بلکه حاصل تعامل و مشارکت دو یا چند بنگاه باهمدیگر است و نهادهایی مانند دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی هم نقش داشته‌اند.

وی با تاکید بر توسعه فرهنگ مشارکت در بنگاه‌های اقتصادی و صنایع کشور گفت: نتایج ارزیابی‌های جایزه نشان می‌دهد که اغلب بنگاه‌های ما،  نه تنها تعامل درخورتوجهی با بنگاه‌های خارجی ندارند، بلکه فرهنگ مشارکت و همکاری بنگاه‌های داخلی کشور هم ضعیف است. اهمیت اصلاح  این دو ضعف جدی، با توجه به تغییرات روزافزون و انتظاری که برای همکاری ها در دوران پسابرجام وجود دارد، مهم‌تر از گذشته خواهد بود.

چهارمین جایزه ملی فناوری و نوآوری، با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و توسط انجمن مدیریت فناوری ایران 10 خردادماه 1395 در تهران برگزار می شود.