قديمي‌تر از دايناسورها
باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک
براساس يک مطالعه جديد که در همکاري بين محققان مرکز چشم و گوش ماساچوست، برنامه دانشگاه هاروارد براي مطالعه مقاومت آنتي‌بيوتيکي و بورد دانشگاه ام‌آي‌تي و هاروارد در مجله معتبر «سلول» منتشر شده، ابرميکروب‌هاي بيمارستاني مقاوم به آنتي‌بيوتيک‌ها (انتروکوک‌ها) از اجدادي منشعب مي‌شوند که رد آن‌ها به 450 ميليون سال پيش باز مي‌گردد، يعني زماني که مسير تکامل سبب آغاز مهاجرت گونه‌هاي واسطه بين ماهي و خزندگان به سطح خشکي شد، يا به عبارت ديگر قبل از دوران دايناسورها. براساس نتايج اين تحقيق، سابقه تکاملي اين عوامل بيماري‌زا که مقاومت بسيار زيادي به انواع روش‌هاي درماني دارويي نشان مي‌دهند و عامل بسياري از عفونت‌هاي مقاوم به آنتي‌بيوتيک در بيمارستان‌ها هستند، به زمان‌هاي بسيار دور بازمي‌گردد. مقاومت آنتي‌بيوتيکي يکي از نگراني‌هاي عمده در جامعه پزشکي است. پاره‌اي از عوامل بيماري‌زا که به آن‌ها لقب ابرميکروب داده شده، نسبت به تقريبا تمام آنتي‌بيوتيک‌ها مقاومت نشان مي‌دهند. از آن‌جا که حدود 5 درصد افراد بستري در بيمارستان‌ها با نوعي عفونت دست و پنجه نرم مي‌کنند، اين موضوع بسيار اهميت دارد. براي حل اين مشکل محققان بسياري در گوشه و کنار دنيا مشغول فعاليتند و پيدا شدن اطلاعاتي درباره منشا تکاملي اين مقاومت مي‌تواند جزئي از پاسخ به اين مشکل باشد. دکتر اشلي ارل، مدير گروه مطالعات ژنتيکي باکتري‌ها در بورد دانشگاه هاروارد و ام‌آي‌تي، مي‌گويد: «با آناليز مواد ژنتيکي و رفتار انتروکوک‌هاي امروزي، ما قادر بوديم زمان را به اجداد اوليه آن‌ها بازگردانيم و آنچه را درک مي‌کرديم، مانند قطعات پازل کنار هم چيديم تا چگونگي شکل‌گيري اين باکتري‌ها را تشخيص دهيم. فهميدن ارتباط بين محيطي که باکتري در آن زيست مي‌کند و پاسخ‌هاي اين ميکروارگانيسم‌ها مي‌تواند به ما کمک کند که بفهميم باکتري‌هاي چگونه با داروها و درمان‌هاي ضد باکتريايي سازگاري پيدا مي‌کنند.»
آغاز برهم‌کنش با ساير موجودات زنده
تصويري که دانشمندان در کنار يکديگر قرار داده‌اند، با طلوع زندگاني شروع مي‌شود. اولين‌بار، باکتري‌ها تقريبا 4 ميليارد سال پيش روي کره زمين تکامل يافتند و از آن زمان همواره قسمتي از حيات روي زمين در دريا و خشکي را شکل داده‌اند. حيوانات اولين‌بار در درياها، زماني که به دوران انفجار کامبرين (542 ميليون سال پيش) معروف است، شکل گرفتند. از همان زمان باکتري‌ها به گونه‌اي تکامل يافتند که بتوانند روي اين موجودات يا درون آن‌ها زيست کنند. برخي از آن‌ها به صورت ميکروارگانيسم‌هاي مفيد ظاهر شدند که در روده‌ها يا ساير محيط‌ها در موجودات يا کنار آن‌ها زندگي مي‌کنند و وجود آن‌ها به ادامه حيات کمک مي‌کند، اما عده‌اي ديگر بيماري‌زا هستند و تهديدي براي بقا. زماني که براي اولين‌بار حيات به خشکي‌ها منتقل شد (حدود 450 ميليون سال پيش)، هر دو دسته ميکروب‌ها با موجودات زنده به محيط جديد نقل مکان کردند.
تيم پژوهشگران دريافتند که تمام گونه‌هاي انتروکوک از جمله آن‌هايي که تاکنون هرگز در بيمارستان‌ها يافت نشده‌اند، به صورت طبيعي به خشک شدن، کمبود مواد غذايي و انواع داروها مقاومت نشان مي‌دهند. از آن‌جا که انتروکوک‌ها به صورت معمول در روده بيشتر موجودات خشکي‌زي يافت مي‌شوند، به احتمال بسيار زياد در روده‌هاي گونه‌هاي خشکي‌زي منقرض شده از جمله دايناسورها و اولين موجودات واسطه بين ماهي‌ها و خزندگان اوليه هم يافت مي‌شده‌اند. مقايسه مواد ژنتيکي اين گونه‌ها نشان داد که اين فرض صحيح است و در واقع ظهور گونه‌هاي جديد اين باکتري‌ها با تکامل گونه‌اي جديد از موجودات زنده به صورت مستقيم مرتبط است، از جمله آن‌هايي که بلافاصله پس از نمونه‌هاي واسطه بين ماهيان و خزندگان قرار مي‌گيرند و انواعي که پس از انقراض بزرگ (انقراض انتهايي پرمين) در 251 ميليون سال پيش ظهور يافتند.
ميکروب‌هاي دروني موجودات آب‌زي به دورن اقيانوس برمي‌گردند. به صورت معمول در هر قطره آب بيش از 5هزار باکتري بي‌ضرر وجود دارد. آن‌ها به سطح دريا و روي لايه‌هاي بقاياي ساير باکتري‌ها رسوب مي‌کنند و به وسيله نرم‌تنان، ماهي‌ها، حلزون‌‌ها و کرم‌ها خورده مي‌شوند و به اين ترتيب چرخه حيات ادامه مي‌يابد. در خشکي باکتري‌ها اغلب به شکل فضولات دفع مي‌شوند و در بيشتر اوقات به دليل از دست دادن آب از ميان مي‌روند، اما انتروکوک‌ها از اين قاعده تبعيت نمي‌کنند. اين ميکروب‌ها معمولا گونه‌هايي مقاوم در نظر گرفته مي‌شوند و مي‌توانند خشکي و نبود مواد غذايي را در شرايطي از جمله در بيمارستان‌ها به خوبي تحمل کنند و از سد داروهاي ضد باکتريايي بگذرند. دکتر مايکل گيل‌مور، مدير موسسه بيماري‌هاي عفوني دانشگاه هاروارد و محقق ارشد مرکز چشم و گوش ماساچوست، مي‌گويد: «ما اکنون مي‌دانيم چه ژن‌هايي به انتروکوک‌ها در چند صد ميليون سال پيش منتقل گشته و چه زماني به خشکي و آنتي‌بيوتيک‌هايي که به ديواره سلولي آن‌ها حمله مي‌کند، مقاوم شدند. اين موارد هدف ما براي طراحي داروها و تيپ‌هاي جديد آنتي‌بيوتيک هستند تا آن‌ها را در مکان‌هايي که به صورت نقطه ضعف ظاهر مي‌شوند، هدف قرار دهيم و با حذف آن‌ها، سلامتي کساني را که در بيمارستان‌ها بستري هستند، تضمين کنيم.»
منبع: مجله دانش بنیان
ارسال به دوستان