اقتصاد دانش بنیان

اين‌قدر جنوبي است که حتي عکس‌هايش را هم با همان عينک‌هاي مشهور جنوبي‌ها برايم ارسال مي‌کند. مي‌گويد نور خورشيد به‌شدت مي‌تابد و انگار که جمله‌اي يادش آمده باشد، اضافه مي‌کند: «جنوبي است و عينکش ديگر!» اين‌ها را پسر 24 ساله بندرعباسي مي‌گويد. با ته‌لهجه‌اي که حرف قاف و کاف را با غلظت زيادي ادا مي‌کند و خنده‌هاي مهربان گاه‌به‌گاهي هم دارد. اما چرا سراغ اين پسرک سبزه‌روي جنوبي رفته‌ايم؟ دليلش اين بوده که مهدي حامي‌زاده ماهي‌هاي بازار ماهي‌فروشان بندرعباس را به درگاه وب آورده و با طعم و بوي اينترنت مي‌فروشد. درواقع کسب‌وکار سنتي مردم جنوب را به استارت‌آپي تبديل کرده که همه مردم ايران مي‌توانند در کمتر از 24 ساعت به هر نوع ماهي که از اين وب‌سايت انتخاب کنند، دسترسي پيدا کنند. کافي است که به وب‌سايت ماهي‌فروش مهدي سر بزنند و ماهي‌شان را سفارش بدهند و فيله‌شده، تميزشده و بسته‌بندي‌شده در خانه تحويل بگيرند. در اين گزارش مي‌خواهيم داستان مهدي حامي‌زاده و وب‌سايت ماهي‌فروشش را برايتان تعريف کنيم.

کامپيوتر خوانده با گرايش نرم‌افزار. بچه بندرعباس است و عاشق بازار و تجارت و لنج و دريا. از جواني آرزويش اين بوده که بنشيند روي سکوي لنج و ماهي و جنس‌ به کشورهاي عربي ببرد. بشود يک ناخدا خورشيد براي خودش. دبي، ابوظبي، کويت و... هم مقصد کالاهايش بوده در آن افکار جواني. کاري که الان نه‌تنها در شکل سنتي‌اش هنوز انجام مي‌دهد، بلکه ماهي‌هايش را در بازار اينترنت هم عرضه مي‌کند. با اعضاي خانواده‌اش کارشان را از سال 91 و با عرضه ميگوي خشک و ماهي تازه در سايت انجمن پرشين تولز آغاز مي‌کنند و با استقبال خوبي مواجه مي‌شوند و همين مي‌شود انگيزه‌اي براي راه‌اندازي وب‌سايت اختصاصي خودشان. دامين سايت را که طراحي مي‌کنند و تا کارها راست و ريس شود، مي‌شود سال 92 و در اين زمان وب‌سايت لانچ مي‌شود و به‌اصطلاح بالا مي‌آيد و حالا زمان شنا کردن ماهي‌ها در اينترنت است.

ما روی تندرستی مردم حساب می‌کنیم

اما اين‌که چرا حامي‌زاده فکر مي‌کرده ماهي‌فروشي‌اش آن هم در اينترنت رونق مي‌گيرد، برمي‌گردد به اهميت تندرستي براي مردم و تقاضاي روزافزون براي غذاي سالم که پيشنهاد پزشکان تغذيه هم معمولا آبزيان است، يعني ماهي و ميگو. البته حامي‌زاده به اين دليلش يک انگيزه ديگر را هم اضافه مي‌کند: جنوبي‌ها کمتر به سمت کسب‌وکارهاي آي‌تي مي‌روند. من هم که کامپيوتر خوانده‌ام و معمولا براي خودم وب‌سايتي را هم اداره مي‌کردم، با اين‌کار مي‌خواستم پرچم جنوب را در اين حوزه بالا نگه دارم و از طريق اينترنت ماهي و ميگوي تازه با کيفيت بالا و قيمت مناسب و حتي کمتر از بازارهاي شهرشان به مردم ايران بدهم. همين کارش موجب مي‌شود که کم‌کم همه اعضاي خانواده درگير کار شوند و به‌ قول خودش کاري که با پنج نفر شروع شده بود، تعداد شاغلان مستقيمش به هشت نفر برسد که البته به اين چرخه بايد ماهي‌گيران، فروشندگان و شاغلان حوزه حمل‌و‌نقل را هم اضافه کرد.

سفر ماهی‌های تازه از طریق هوا و زمین و ریل

اما حامي‌زاده چگونه ماهي‌هايش را به دست مشتريانش مي‌رساند؟ مهدي در اين‌باره مي‌گويد: «روش هوايي، قطار و ماشين‌هاي يخچال‌دار مهم‌ترين روش‌هاي ما براي ارسال ماهي‌ها و ميگوها هستند. استفاده از هر کدام از اين روش‌ها بستگي به ميزان سفارش و سفارش‌دهنده دارد. مثلا براي مصارف خانگي که معمولا حجم کمي دارد، روش هوايي بهترين روش است. روش کارمان هم به اين شکل است که پس از گرفتن سفارش، ماهي را خريداري کرده، تميز و فيله و فريز مي‌کنيم. بعد در يونوليت بسته‌بندي کرده و به دست مشتري مي‌رسانيم. ماهي صيد مي‌شود و حدود چهار تا پنج صبح به بازار مي‌آيد. بعد ماهي خريده مي‌شود، به سفارش مشتري فيله يا کامل بسته‌بندي مي‌شود و طي يک تا دو ساعت به حالت انجماد مي‌رسد، تا حدود ساعت هشت و نيم صبح و حداکثر ساعت هشت بعد از ظهر با پرواز به دست مشتري مي‌رسد. به‌طور کلي حداکثر زماني که ماهي به دست مشتري مي‌رسد، 24 ساعت است، اما زير 10 ساعت و 12 ساعت هم ارسال کرده‌ايم.» 

بازاری به پهنه باندهای اینترنتی ایران

وقتي از مهدي مي‌پرسم که تاکنون به کدام شهرهاي ايران ماهي ارسال کرده‌اند، مي‌گويد: «به بيش از 90 درصد از شهرهاي ايران فرستاده‌ايم. حتي به شهرهايي فرستاده‌ايم که از بندرعباس نه قطار دارند و نه پرواز. مثل زنجان. براي رساندن سفارش اين مشتريان ماهي و ميگو را به نمايندگي‌مان در تهران مي‌فرستيم و از تهران به دستشان مي‌رسانند.» حامي‌زاده در مورد هزينه‌هاي ارسال مي‌گويد: «هزينه ارسال بر عهده خودمان است. از سودمان کم مي‌کنيم و هزينه پست را خودمان مي‌پردازيم تا ماهي و ميگو با کيفيت بازارهاي جنوب، قيمت متعادل و حتي کمتر از بازار شهر مشتري به دستش برسد. کيفيت بالا را هم داشته باشد. ميزان سفارش هم معمولا کمتر از پنج کيلو نيست. هر چند پيش آمده که دو کيلو هم ارسال کرده‌ايم.»

ترین‌های فروش ماهی‌فروش

نوع سفارش‌هايي که مهدي مي‌گيرد، مواردي از اين دست را دربر مي‌گيرد؛ سفارشات خانگي، رستوران‌ها، هتل‌ها و غيره. تهران و مشهد بيشترين سفارش را ثبت مي‌کنند. مهدي اين جمله را که مي‌گويد، اضافه مي‌کند که البته ارسال به امارات هم داشته‌ايم، آن هم در طول يک روز که ميزانش به تناژ رسيده است. از او مي‌خواهم که آمارهاي ريزتري در مورد بازار ايران بدهد و او مي‌گويد: «خانگي‌ها بين پنج تا حداکثر 30 کيلو سفارش مي‌دهند، رستوران‌ها حداقل 100 کيلو و حداکثر يک تن سفارش مي‌دهند. با اين حساب اگر بخواهم در مورد فروش روزانه بگويم، آمارهايي داريم که حتي روزي دو تن ماهي به نقاط مختلف ايران ارسال کرده‌ايم.»

تهیه ماهی؛ از خوزستان تا سیستان‌ و بلوچستان

اما شايد براي شما اين سوال پيش آمده که پسر جنوبي قصه ما اين‌ همه ماهي را از کجا مي‌آورد. حامي‌زاده مي‌گويد: «زياد پيش مي‌آيد که دريا «خواهر» نباشد، يعني صاف نباشد و «هوا» باشد، يعني باد و موج باشد. که در اين شرايط نمي‌توان براي صيد به دريا رفت و اين يعني بايد از ديگر شهرهاي جنوب ماهي بگيريم. اما به‌طور کلي براي تهيه ماهي در هر فصلي که باشد، هيچ مشکلي نداريم. دليلش هم روشن است. فصل صيد ماهي و ميگو در استان‌هاي جنوبي به صورت زنجيره‌اي است. مثلا اگر اول تابستان زمان صيد ميگو در خوزستان باشد، آخر اين فصل زمان صيد ميگو در بوشهر شروع مي‌شود و فصل بعد هرمزگان و بعد هم سيستان و بلوچستان. به همين دليل با صيادان حرفه‌اي در شهرهاي مختلف جنوب ارتباط‌ پيوسته داريم و هيچ نگراني بابت تهيه ماهي و ميگو نداريم. تنها وابستگي به صيد يک استان کار را پيش نمي‌برد و نمي‌شود کار کرد. چون مثلا مشترياني داريم که ماهي و بازار ماهي را به‌خوبي مي‌شناسند و مثلا ممکن است بگويند ماهي شوريده هنديجان مي‌خواهم که از شهرهاي استان خوزستان است. بنابراين بايد خواسته‌اش را برآورده کنيم. اين مسائل در راستاي مشتري‌مداري و حرفه‌اي‌گري قرار دارد و بايد مورد توجه ما باشد.»

بازدید روزانه ماهی‌ها

مهدي براي معرفي وب‌سايت ماهي‌فروش از شبکه‌هاي اجتماعي مانند اينستاگرام و تلگرام استفاده کرده و حتي از آن طريق هم سفارش‌هايي دريافت کرده است. مي‌گويد هر کسي به سايت ما مي‌آيد، براي خريد مي‌آيد. اگر روزي 10 نفر هم بيايند، هشت نفر خريد مي‌کنند. اما به‌طور ميانگين روزانه بين 150 تا 200 نفر در روز به سايت ما مي‌آيند. يعني حدود ماهي شش‌هزار نفر به سايت سر مي‌زنند و البته اين آمار تنها مربوط به افراد مختلف است و تعداد بازديدکننده‌ها به ده‌ها هزار نفر هم مي‌رسد. اين آمار نشان از موفقيت استارت‌آپ اين مرد جنوبي دارد؛ استارت‌آپي با طعم ماهي و بوي ميگو.

سرمایه‌ اولیه

اما مهدي چقدر سرمايه‌ داشته، يا اصولا براي راه‌اندازي چنين کسب‌وکاري چقدر سرمايه لازم است؟ اين سوال را که مي‌پرسم، مي‌گويد: «راه‌اندازي سايت هزينه زيادي نداشت، اما سرمايه اصلي ما مردم هستند. ساير هزينه‌ها هم از درآمد سايت تامين مي‌شود. البته نااميد نشدن، پشتکار و تلاش براي جلب رضايت مشتري سرمايه مهم اوليه من بوده است. سرمايه‌گذاري در کسب‌وکارهاي اينترنتي در ادامه کار روي خود را نشان مي‌دهند. مثلا با گسترش کار به سردخانه بزرگ نياز داريم. سردخانه‌اي که بيش از 50 ميليون تومان هزينه دارد، اما اين هزينه هم از درآمد سايت پرداخت مي‌شود.»

قیمت سایت

روي ‌وب‌سايتش قيمت نمي‌گذارد، چون زحمت زيادي برايش کشيده‌ است. «حتي از روسيه پيشنهادهايي داشته‌ايم، اما حتي اجازه‌ نداديم که بحث به قيمت برسد که رقمي پيشنهاد بدهند. روزانه دو تا سه درخواست براي گرفتن نمايندگي هم داريم. ما با اعطاي نمايندگي مشکلي نداريم، اما حتي يک‌درصد از سهام را هم نمي‌فروشيم. حتي از وب‌سايت مشابه خودمان حمايت کرده‌ايم، اما فروش به‌ هيچ‌ عنوان.» دليل عدم فروشش هم اين است که ماهي‌فروش ارزش زيادي دارد. «برنامه آينده من اين است که در کل شهرهاي ايران نمايندگي داشته باشم و تحويل ماهي و ميگو را به در منازل برسانم. با اين کار شايد بتوانم روزانه 50 ميليون تومان سود خالص داشته باشم. پس وقتي مي‌توانم در همه شهرهاي ايران نمايندگي داشته باشم و ماهي بفروشم و کسب‌وکارم را گسترش بدهم، هيچ‌گاه نمي‌فروشم.» 

منبع: مجله سرامد