اقتصاد دانش بنیان

جایگاه ایران در شاخص رقابت پذیری سفر و گردشگری 2017

رو به سوي پيشرفت

مجمع جهاني اقتصاد (WEF) هر دو سال يکبار گزارشي را با موضوع رقابت پذيري صنعت گردشگري و سفر منتشر ميکند کـه در آن کشورهاي جهان را از منظر شاخصهاي متعددي در اين زمينه ارزيابي و رتبهبندي ميکند. شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري بر اساس چهار مولفه اصلي شامل توانمندسازي محيط، سياستهاي گردشگري، زيرساختها و منابع طبيعي و فرهنگي اندازه گيري ميشود که هريک از آنها تحت مشخصههاي جزئيتر نيز طبقه بندي ميشوند و در مجموع شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري 14 معيار را در بر ميگيرد. بر اساس گزارش مجمع جهاني اقتصاد در سال 2017 کشور اسپانيا براي دومينبار، رتبه اول را در شـاخص رقابت پذيري سـفر و گردشگري به خود اختصاص داده است. پس از آن کشورهاي فرانسه، آلمان، ژاپن (با جهش پنج پلـهاي)، انگلسـتان، ايـالات متحـده امريکا (با تنزل دو پلهاي)، استراليا، ايتاليا، کانادا (با جهش يک پلهاي) و هلند (با تنزل چهار پلهاي)، به ترتيب رتبـههـاي دوم تـا دهـم شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري را به خود اختصاص داده اند. ايران در سال 2011 رتبه 114 از بين 139 کشور را داشت و در سال 2013 با 16 پله صعود به رتبه 98 از بين 140 کشور دست يافت. در سـال 2015 رتبـه 97 از بين 141 کشور را به خود اختصاص داد و در نهايت در سال 2017 با چهار پله صعود رتبه 93 از بين 136 کشور جهان را کسب کرده اسـت. امتياز ايران در شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري در سال 2017 معادل 3/4 اسـت کـه ايـن امتيـاز در سـال 2015 3/3 بـوده اسـت. همچنين رتبه ايران از جايگاه نهم در بين کشورهاي خاورميانه در سال 2015 به جايگاه هشتم در سال 2017 در ايـن گـروه صـعود کرده است. طبق گزارش سال 2017 مجمع جهاني اقتصاد، با ورود 5/2 ميليون گردشگر بين المللي به ايران و حدود 3/5 ميليارد دلار هزينههاي پرداختشده از سوي آنها، متوسط دريافتيهاي ايران به ازاي ورود هر گردشگر، 1665دلار بوده است. به طور کلي صنعت سـفر و گردشگري با ارزش افزوده حدود 10/1 ميليارد دلاري، سهم 2/5 درصدي از کل توليد ناخالص داخلـي ايـران را تشـکيل داده و بـا 476 هزار شغل، سهم 1/9 درصدي از کل اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است.

بررسي دقيقتر تغييرات رتبه ايران در بين زيرشاخصهاي اصلي، ديد بهتري به بهبود چهار پلهاي رتبه ايـران در سـال 2017 نسبت به سال 2015 ارائه ميدهد. گزارش رقابت پذيري سفر و گردشگري نشان ميدهد که ايـران در شـاخص قيمـت رقـابتي در سـال 2017 ماننـد سـال 2015 همچنان رتبه اول را کسب کرده است. در ساير شاخصها، به جز شاخص بهداشت و سلامت که در هر دو گزارش اخيـر رتبـه 93 را کسب کرده، در سه شاخص منابع فرهنگي، پايداري محيطي و منابع طبيعي جايگاه ايران تنزل يافته و در ساير شاخصهـا از جملـه زيرساختهاي زميني و هوايي، زيرساختهاي حمل و نقل هوايي، منابع انساني و بازار کار، بـاز بـودن بين المللي، زيـرسـاخت خدمات گردشگري، محيط کسبوکار، اولويتبخشي سفر و گردشگري، آمـاده سـازي فنـاوري اطلاعـات و ارتباطـات و ايمنـي و امنيت، رتبه ايران بهبود يافته است. بدترين رتبه ايران در بين مولفه هاي شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري در سال 2017 مربوط به پايداري محيطـي و پـس از آن اولويت بخشي سفر و گردشگري و زيرساخت خدمات گردشگري بوده است. همچنين بهترين رتبه ايران پس از رقابت پذيري قيمتها مربوط به منابع فرهنگي و زيرساختهاي زميني و هوايي است.

جدول 1- رتبه ايران در شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري بر اساس گزارشهاي 2015 و 2017

بررسي جزئيتر مولفههاي شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري نشان ميدهد از بين چهار مولفه توانمندسـازي محـيط، سياسـتهاي سفر و گردشگري، زيرساختها و منابع طبيعي و فرهنگي، ايران به طور متوسط در مولفه فعالسازي محيطزيست امتياز بهتري نسبت به سه مولفه ديگر کسب کرده است. بالاترين امتياز ايران مربوط به زيرمولفههاي رقابت پذيري قيمتها و امنيـت و ايمنـي به ترتيب با امتياز 6/7 و 5/2 بوده و کمترين امتياز مربوط به زيرساختهاي حمل و نقل هوايي با امتيـاز 2/2 و منـابع طبيعـي و بـاز بودن بين المللي هردو با امتياز 2/4 بوده است.

جايگاه ايران در بين کشورهاي خاورميانه

گزارش رقابت پذيري صنعت سفر و گردشگري مجمع جهاني اقتصاد نشان ميدهد رتبه ايران از جايگاه نهم در بين کشورهاي خاورميانه در سال 2015 به جايگاه هشتم در سال 2017 بهبود يافته است. در سال 2017 کشور امارات متحده عربي در جايگـاه اول شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري و پس از آن قطر و بحرين در جايگاههاي دوم و سوم در سطح منطقه خاورميانه قرار گرفته اند. شايان ذکر است که کشورهاي امارات متحده عربي، قطر و عربستان صعودي به ترتيب جايگاههاي شانزدهم، هجدهم و بيستونهم را در جهـان در سال 2017 از نظر شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري به خود اختصاص دادهاند.

مطابق جدول شماره يک، ايران از بين 14 زيرمولفه شاخص رقابت پذيري سفر و گردشگري در سـال 2017 در زمينـه بـاز بـودن بين المللي، رقابت پذيري قيمتها، منابع طبيعي و منابع فرهنگي و سفر تجاري امتياز بـالاتر از متوسـط امتيـاز منطقـه خاورميانـه داشته و در 10 زيرمولفه ديگر، امتياز کمتري نسبت به ميانگين منطقه خاورميانه داشته است. نکته جالب توجه اين است کـه بـا وجودي که ايران در شاخص منابع طبيعي و باز بودن بين المللي پايينترين امتيازها را در بين ساير مولفهها داشته است، اما در بررسي شاخصها در سطح منطقه خاورميانه مشاهده ميشود که ايران در اين دو شاخص امتياز بـالاتري نسبت به ميانگين منطقه دارد.

منبع: مجله دانش بنیان