اقتصاد دانش بنیان

روزهایی که اگر در خانه ماندن را انتخاب نمی‌کردند با جان خود بازی می‌کردند. این بود که دل به دنیای دیجیتال دادند و با اعتماد به جوانان کشور کارهای بانکی، خریدهای خانه، روندهای کار اداری و غیره خود را از دور انجام دادند. نوعی دورکاری اجباری برای مردم. اما این اعتمادها با واکنش‌های مثبتی همراه بود و زیست‌بوم فناوری و نوآوری توانست تا حدودی پاسخگوی این نیاز مردم شود.

نیازهایی که با کمک جامعه هفت هزار نفری استارتاپ‌های کشور پاسخ داده شد. هرچند که استارتاپ‌هایی بودند که در کنار دیگر کسب‌وکارها ضرر کردند اما شیوع کرونا برای مجموعه‌های فعال حوزه تولید محتوا، آموزش، توزیع دیجیتال اقلام و تجارت الکترونیک آمد داشت و برخی از این فعالان عرصه فناوری با رشدی چند صد برابری مواجه شدند. اتفاقی که شاید در نبود شرایط بحران سالها طول می‌کشید.

شیوع بیماری کرونا عواقب و آثار زیان‌بار اقتصادی، سیاسی و فرهنگی زیادی داشت و همه معادلات جهانی را به هم ریخت اما این اتفاق تلخ فضایی شد برای برخی کسب‌وکارهای آنلاین تا بتوانند با اثبات توانمندی‌های علمی و تخصص خود، جایگاه اصلیشان را در جامعه و میان مردم پیدا کنند.

 مثلا حوزه‌های فین‌تک، تولید محتوا، آموزش، دیجیتال مارکتینگ و غیره از جمله مجموعه‌های استارتاپی و دانش‌بنیانی هستند که در این روزهای وانفسای شیوع کرونا به داد مردم رسیدند و باری از دوش جامعه برداشتند. شاید اگر کرونا نیامده بود هنوز هم مردم در شک و تردید ضرورت وجود این نوع مجموعه‌ها دست و پا می‌زدند.

انتفاع نظام آموزشی از زیست‌بوم فناوری و نوآوری

شاید نظام اموزشی کشور بیشترین بهره را از خدمات این مجموعه‌ها برد. چون یکی از بزرگ‌ترین ترس‌ها و نگرانی‌های جامعه با آمدن کرونا، تعطیل شدن آموزش در کشور بود. حجم بالایی از داده‌های آموزشی که باید به دانش‌آموزان و دانشجویان ارائه می‌شد اما کرونا راه را برای ورود آنها به مدارس و دانشگاه‌ها بسته بود. استارتاپ‌های آموزش آنلاین بلافاصله دست‌به کار شدند و به میدان آمدند تا تعلیم و تربیت بر زمین نماند و سال تحصیلی با شیوه‌ای نوین آغاز شود و به پایان برسد. البته که نواقصی هست اما ره‌آورد بودن این مجموعه‌ها، خیالی آسوده برای خانواده‌ها و نظام آموزشی کشور بود.

شاید در روزهای عادی و روزمره کسی چندان ضرورت وجود مجموعه‌های استارتاپی و دانش‌بنیان درک نکند. اما اگر آنها نبودند امروز برای خرید ماسک، مواد ضدعفونی کننده، داروهای مورد نیاز بیماران و غیره دست به سوی دیگر کشورها دراز کرده بودیم. دستی که شاید خالی بازمی‌گشت. اما در روزهای بحرانی، توان دانشی و تخصصی جامعه استارتاپی به یاری آمد تا «برای تامین ریز تا درشت نیازهایمان روی پای خودمان بایستیم.» این شعار زیست‌بوم فناوری و نوآوری از نخستین روز تا امروز است.

طی کردن ره صد ساله در چند ماه

اسماعیل قادری‌فر رییس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم در این‌باره، می‌گوید: تلاش و عملکرد دانش‌بنیان‌ها و استارتاپ‌ها در روزهای شیوع کرونا خوب بود و توانمندی آنها به جامعه و مدیران اثبات شد. کاری که در شرایط عادی شاید سالها طول می‌کشید در طی چند ماه اتفاق افتاد.

به گفته او، امروز همه جامعه با واژه‌های زیست‌بوم فناوری و نوآوری آشنا شدند و توانمندی تخصصی آنها را باور کردند. کاری که ما سالها است در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به دنبال تحققش بودیم در شرایط بحرانی کرونا خودبخود رخ داد.

شیوع ویروس کرونا و اپیدمی گسترده آن در دنیا و به تبع آن در کشور ما، بازار جدید، بکر و نهفته‌ای را پیش روی برخی استارت‌آپ‌ها و کسب و کارهای نوپا و خدماتی کشور باز کرده و برخی دیگر را تحت تاثیر منفی قرار داده است.