اقتصاد دانش بنیان

از سال 2011 در نشست هانوفر مطرح شد كه انقلاب چهارم صنعتي در راه است. در انقلاب هاي قبلي به ترتيب ماشين بخار، الكتريسيته و روبات ها بودند كه انقلاب را ساختند. انقلاب نسل چهارم، عرصه اي است كه دو اتفاق مهم رخ مي دهد. مورد اول سايبرفيزيكال  سيستم ها هستند كه به زبان ساده بدين معني است كه ماشين ها قرار است با هم حرف بزنند و به شكل فيزيكي و سايبري با هم تعامل  كنند. موضوع دوم اينترنت اشياست كه ابزارآلات به واسطه شبكه در ارتباط با هم قرار مي گيرند. در كنار اين ها مي توان به بيگ ديتا يا كلان داده ها، واقعيت افزوده، واقعيت مجازي، هوش مصنوعي و... اشاره کرد که اركان انقلاب چهارم صنعتي را شكل مي دهند. در بعضي تعاريف اين موارد تا 26 تكنولوژي را شامل مي شود. تاروك، يكي از پژوهشگراني است كه در مطالعات خود نسبت به تكنولوژي از قطار فناوري صحبت مي كند كه در ايستگاه هايي مي ايستد تا گروهي بر آن سوار شوند. به نظر مي رسد اين انقلاب چهارم تكنولوژي هم يك ايستگاه است كه كشورها مي توانند از اين فرصت استفاده كنند و بر قطار توسعه سوار شوند يا از آن جا بمانند. انقلاب چهارم صنعتي مورد توجه كشورهاي مختلفي بوده است و از اين رو هر كس بر اين موضوع نامي نهاده است. مثلا امريكايي ها با عنوان اينترنت صنعتي با آن مواجه شدند، آلماني ها صنعت نسل چهارم يا چيني ها نام افق 2025 را بر آن گذاشتند و هركس به شكلي در افق برنامه ريزي خود با آن مواجه شد. از سال 2011 كه اشاره شد، خيلي ها سعي كردند به اين موضوع بپردازند و صنايع خود را با اين افق بسنجند كه در چه نسبتي با اين انقلاب صنعتي قرار دارند؟ و در مرحله اول سعي كردند با اين موضوع بدين گونه مواجه شوند كه ورود به اين دوران مرحله به مرحله است يا دفعي و يكباره؟ سپس بحث كردند كه نقشه راه چگونه است و ما در كدام مرحله از اين تحول هستيم.
در ايران هم بايد واقع بينانه صحبت كنيم. اقتصاد ما يك اقتصاد در حال توسعه است و در 30 اقتصاد اول دنيا قرار داريم و مسير توسعه در حال گسترش است. ما در صنايع نانو و بايو پيشتاز هستيم اما ضلع سومي كه اقتصاد در آينده دارد و از قضا پايه و قاعده اين مثلث هم هست، آي تي است و بنا بر مطالعاتي كه انجام شده، ارزيابي نقش استارت آپ ها در حركت به صنعت نسل چهار يك موضوع كليدي است. براي بسياري از شركت ها صرفه اقتصادي ندارد كه وارد سرمايه گذاري در يك تكنولوژي شوند، بلكه آن را خريداري مي كنند و با برون سپاري آن را كسب مي كنند. در نتيجه استارت آپ ها، موتور محرك و پيشران حركت به سمت فناوري نوين هستند. ما در ايران سه كنفرانس مهم داشتيم كه با مشاركت اتحاديه اروپا برگزار شد. در اين كنفرانس هم بحث هاي جدي توسط اساتيد دانشگاه و گروه هاي تحقيق و توسعه مطرح شد. اما به جز اين مورد شاهد هيچ نوع برنامه و افقي در مباحث سياستگذاري كشور نيستيم و در حالي كه افق اروپاي 2020 به هوش مصنوعي و رمزارزها مي پردازد، ما ساكن هستيم. امروز پنجره باز شده است و ما مي توانيم با توجه به زيرساخت ها و فرصت هايي كه در اختيار داريم سوار آن قطار شويم وگرنه مجبوريم بعد از چند سال، وارد كننده محصولات اين انقلاب باشيم.