اقتصاد دانش بنیان

امسال حال و هوای «هشتمین نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران ساخت» کمی متفاوت از سال های گذشته بود. هم زمانی آن با بیست و یکمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار و برگزاری آن در فضای مجازی باعث شد که این دوره آن تجربه ای نو در داشته باشد. این نمایشگاه آنلاین که یک هفته طول کشید، با استقبال قابل توجه شرکت‌های فناور حوزه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی رو به رو شد.

در دوره هشتم نمایشگاه تجهیزات و مواد ایران ساخت، در حدود 350 شرکت، حضور یافتند. 7هزار و 856 دستگاه و تجهیز مختلف به همراه 151 ماده کاربردی نیز به عنوان محصول در این نمایشگاه نوآورانه عرضه شد.

در کل 8 دوره از برگزاری نمایشگاه نیز بیش از 17 هزار و 500 دستگاه و تجهیزات مختلف به همراه بالغ بر 1400 ماده کاربردی عرضه شده است و چیزی در حدود 800 شرکت فناور نیز در این نمایشگاه سالانه حضور یافته‌اند. پس از پایان نمایشگاه مجازی یک هفته‌ای، نمایشگاه دائمی تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران‌ساخت، به صورت بر خط و در قالب سامانه https://iranlabexpo.ir/ آغاز به کار کرده است و تا دوره بعدی ادامه دارد.

در واقع علی‌رغم پایان یافتن نمایشگاه مجازی کوتاه مدت، خریداران در تمام طول سال می توانند با مراجعه به این درگاه اینترنتی، همانند دوره برگزاری نمایشگاه، تجهیزات و اقلام فناورانه مورد نیاز خود را خریداری کنند و از حمایت‌های مصوب از جمله یارانه‌های خرید، بر طبق قوانین و آیین‌نامه‌های ابلاغی از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌ جمهوری برخوردار شوند.

حمایت ها هدفمند شد

در دوره اول برگزاری نمایشگاه تمام یارانه‌های اختصاص یافته به محصولات 50 درصد بود، اما به مرور حمایت‌های تخصیص‌یافته به شکل هدفمندتری درآمدند و این مسئله رشد محصولات فناورانه در این حوزه را در پی داشت.

به گفته عبدالرضا مجدالدین مدیرکل دفتر هماهنگی دانش، صنعت و بازار معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته برای برگزاری این نمایشگاه، از طریق ارائه وام با کارمزد کم به شرکت‌ها و نیز ارائه یارانه به دانشگاه‌ها به عنوان خریداران محصولات، سعی کرده‌ایم از یارانه‌محوری به سمت تسهیل‌محوری حرکت کنیم.

همچنین از ابتدا تاکنون در حدود830 میلیارد تومان در قالب این نمایشگاه، تجهیزات آزمایشگاهی فروش داشته که حدود 300 میلیارد تومان آن به شکل یارانه به محصولات فناورانه پرداخت شده است. در دوره قبل، متوسط یارانه پرداختی به محصولات در حدود 35 درصد بوده است. مدارس، هنرستان ها و پژوهش سراهای دانش آموزی مراجعه کننده به این نمایشگاه، نیز از یک حمایت ویژه برخوردار خواهند شد.

نهادهای آموزشی یارانه ویژه دریافت می‌کنند

طبق تفاهم‌نامه امضاء شده میان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و وزارت آموزش و پرورش میزان یارانه پرداختی به محصولات عرضه شده به نهادهای آموزشی این وزارتخانه، ویژه است. مراکز آموزشی و پژوهشی وابسته به این وزارتخانه در صورت خرید از سامانه اینترنتی دائمی نمایشگاه، خواهند توانست از یارانه قابل توجه ویژه در خرید محصولات بهره‌مند شوند.

این مسئله علاوه بر ایجاد رونق در بازار محصولات فناورانه و کمک به شرکت‌های فناور حاضر در این نمایشگاه، خواهد توانست به رشد و پویایی علمی و پژوهشی مراکز آموزشی، پژوهشی و آزمایشگاهی وابسته به این وزارت خانه نیز کمک کند.

نحوه اختصاص حمایت‌ها در نمایشگاه دائمی چگونه است

با توجه به اهداف معاونت علمی و فناوری مبنی بر حمایت از توسعه محصولات با فناوری بالاتر، اساس حمایت‌های دوره هشتم همانند دوره‌های قبلی برمبنای سطح بندی محصولات بوده است. محصولات عرضه شده در این نمایشگاه و درگاه دائمی فروش به 4 سطح مختلف تقسیم می‌شوند.

محصولات سطح یک از یارانه 40 تا 50 درصد برخوردار خواهند بود، سطح دوم 25 درصد، سطح سه 10 درصد و محصولات قرار گرفته در سط 4 نیز از حمایت خاصی برخوردار نخواهند بود. سطح‌بندی محصولات، بر اساس سطح ذاتی فناوری و میزان بومی سازی محصول انجام خواهد شد. منظور از فناوری مورد ارزیابی در بررسی محصولات، مجموعه‌ی دانش، مهارت، فرآیندها، سامانه‌ها، ابزارآلات و پژوهش‌ها برای طراحی، ساخت، استفاده، نگهداری و تحقیق و توسعه‌ی محصول است.

ارزیابی فنی هر محصول بر اساس ارزیابی زیربخش‌های الکترونیک، مکانیک، نرم‌افزار، اتوماسیون و مونتاژ انجام می‌پذیرد و سطح طراحی، سطح ساخت و تولید، سطح کارایی و سطح نگهداری و تحقیق و توسعه توسط تیم فنی، به دقت ارزیابی و مشخص می‌شود.

طرح ویژه لیزینگ چیست

یکی از خدمات ارائه شده در قالب نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران ساخت، طرح ویژه لیزینگ است. لیزینگ نمایشگاه با اعتبارات صندوق نوآوری و شکوفایی ویژه خریدی است که خریداران بخش خصوصی از شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‎‌دهند.  نرخ سود تسهیلات لیزینگ 8 تا 10  درصد است. خریداران، سی درصد نرخ محصولات خریداری شده را به صورت نقد پرداخت خواهند کرد و 70 درصد باقیمانده نیز به صورت تسهیلات درخواهد آمد. دوره تنفس این تسهیلات، حداکثر 6 ماهه است و دوره بازپرداخت آن نیز حداکثر 20 ماهه است. شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند خریداران غیردولتی خود را برای استفاده از لیزینگ معرفی کنند.

تحول ساختاری ایجاد شد

نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران‌ساخت به عنوان یک رویداد عملگرای کارآفرینانه، به تنهایی توانسته است، به تحولی ساختاری و عمیق در یک رشته خاص، یعنی رشته تجهیزات آزمایشگاهی منتهی شود. این نمایشگاه علاوه بر بازارسازی، توانسته است، به نقطه کانونی و گرانی‌گاه این صنف و رشته فناورانه بدل شود و حمایت‌های دولتی را به هدفمندترین شکل ممکن تخصیص دهد.

با توجه به اینکه نمایشگاه کوتاه مدت نیست و به صورت دائمی در تمام طول سال برقرار خواهد بود، همین موضوع توانسته است، بازاری قابل توجه برای بسیاری از محصولات فناورانه ایران‌ساخت تولید شده در داخل و برخی کشورهای خارجی ایجاد کند. این الگو می‌تواند در بسیاری از رشته‌های دیگر مانند صنایع وابسته به حوزه نفت و گاز، فرش، مواد غذایی و دیگر محصولات فناورانه تولید شده در شاخه‌های مختلف تعمیم یابد.