اقتصاد دانش بنیان

برقی کردن خودروها از چند جهت قابل بررسی و تامل است. این کار نقشی مهم در کاهش برخی معضلات شهری دارد. معضلاتی چون آلودگی هوا که این روزها گریبان‌گیر شهرهای بزرگ و صنعتی شده که بخش عمده‌ای از آن را به تردد خودروها نسبت می دهند. به همین دلیل توسعه فناوری خودروهای برقی به خصوص در بخش حمل و نقل عمومی یک ضرورت انکارناپذیر است.

آمارها گویای این است که ارتباط بسیار نزدیکی بین آلودگی هوا و بروز برخی بیماریها (حتی بیماری قند نوع دو) وجود دارد. این معضل شهری چند سالی است که به جان مردم و مدیران شهری افتاده و آسیب‌هایی جدی به جان و مال آنها می زند. اما کارشناسان معتقدند که استفاده از خودروهای خودران، متصل و مشترک می تواند راهی برای گریز از این معضل شهری است. کاری که با توسعه قوای محرکه الکتریکی شتاب می گیرد.

بر همین اساس ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که از بازیگران اثرگذار در توسعه حمل و نقل به ویژه بخش عمومی آن است تلاش می کند با استفاده از توان تخصصی شرکت های دانش بنیان و خلاق، مسیر ورود ایده های خلاق به بازار خودروهای برقی را در کشور تسهیل کند.

بر همین اساس با حمایت از شرکت های دانش‌بنیان، پروژه توسعه اتوبوس برقی درون شهری را در اولویت قرار داده است. اتوبوس درون شهری از چند جهت مورد بسیار مناسبی برای ورود به صنعت خودروهای برقی است. اتوبوس در بخش عمده‌ای از سیکل حرکتی خود در سرعت پایین کار می‌کند، شتاب گیری متوسط دارد، زمان درجا کار کردن آن زیاد است و توقف-حرکت زیاد دارد.

همچنین زمان قابل ملاحظه‌ای در ابتدا و انتهای خط توقف می‌کند که مناسب برای شارژ کردن باتری‌ها است. ایجاد زیرساخت شارژ شبانه در دپو نیز به راحتی میسر است و همچنین فضای زیادی برای جا دهی تجهیزات برقی دارد. در یک اتوبوس برقی بیش از 60 درصد هزینه اتوبوس متعلق به قوای محرکه الکتریکی و بقیه آن مربوط به سازه و اتاق است. درصورتی‌که در اتوبوس احتراقی نسبت هزینه بر عکس است. در نتیجه اگر سیستم قوای محرکه برقی در کشور توسعه یابد، با توجه به متعدد بودن شرکت‌های اتاق‌ساز، اتوبوس تمام برقی درون شهری قابل دستیابی است.

به همین دلیل طرح برقی سازی اتوبوس های شهری با تلاش شرکت دانش بنیان مانا که تجربه خوبی در طراحی و نمونه‌سازی اتوبوس هیبرید الکتریکی دارد، آغاز شد.

این شرکت پیش از این در زمینه توسعه تجهیزات خودروهای برقی مانند طراحی و ساخت باتری پک، درایو کششی، مبدل‌های کمکی و واحد توزیع انرژی الکتریکی فعالیت داشته و گزینه خوبی برای اجرایی کردن این پروژه است.

پروژه توسعه اتوبوس تمام برقی درون شهری شرکت مانا با حمایت مرکز طرح‌های کلان ملی فناوری و ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل‌ونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با همکاری زرین خودرو اصفهان و پژوهشکده خودرو، سوخت و محیط زیست دانشگاه تهران در اواسط سال گذشته آغاز شد.

قوای محرکه طراحی و ساخت شده شرکت مانا بر روی اتوبوس لوفلور زرین خودرو پیاده‌سازی شده و به شکل‌های مختلف شب شارژ، شارژ ترکیبی یا بصورت بردافزا و پلاگین می تواند ارائه شود. در این پروژه 75 تا 80 درصد قوای محرکه الکتریی بومی‌سازی شده و طراحی داخل است.

در این پروژه از موتورهای تراکشن الکتریکی، ژنراتور، گیربکس تک سرعته استفاده شده و درایوهای کششی، سیستم توان کمکی و اینورتر‌ها، سیستم توزیع انرژی الکتریکی و سیستم‌های متعدد خنک‌کاری همه ساخت داخل و بومی‌سازی شده است. همچنین باتری پک ها، سیستم خنک‌کاری و سیستم حفاظتی آن به صورت کامل در داخل تولید شده است.

قرار است این طرح منجر به «توسعه محصول جدید با سطح داخلی‌سازی بالا (75%) بر اساس استانداردهای جدید»، «طراحی بومی، متناسب با شرایط اقلیمی و جغرافیایی ایران»، «برنامه اجرایی طرح براساس نظام دروازه‌ای و صحه‌گذاری مرحله‌به‌مرحله براساس تست نمونه‌های مختلف»، «توسعه نمونه معیار تولید (Evaluation Prototype) توسعه نیازمندی‌های اولیه تولید انبوه در کمتر از یک سال» و «توسعه نمونه‌های اولیه (A-Sample)  تجهیزات در فاز اول با همکاری زنجیره تامین» شود.

همچنین از دیگر مزایای اجرایی شدن این طرح می توان به «انجام تست‌های صحه‌گذاری طراحی نمونه EP و تست‌های تجهیزات و قطعات در فاز اول»، «طراحی و توسعه پلت‌فرم نوآورانه سبک وزن»، «در بر داشتن فعالیت‌های توسعه خط تولید و زنجیره تامین»، «رسیدن به سر تولید (SOP) اتوبوس الکتریکی در طی کمتر از دو سال و نیم»، «هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت قابل قبول» و «قیمت تمام‌شده رقابتی در مقابل رقبای اروپایی و چینی» اشاره کرد. در این طرح، 27 شرکت در قالب 8 ماژول کلیدی با یکدیگر همکاری کردند.