اقتصاد دانش بنیان

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سورنا ستاری؛ معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان در «بیست و هشتمین نشست سراسری روسای بنیادهای نخبگان استانی»، فرهنگ‌سازی برای حضور بخش خصوصی در بحث اقتصاد دانش‌بنیان را از جمله رسالت‌های مهم این بنیادها و دیگر بخش‌های مرتبط و اثرگذار استانی دانست و گفت: جذب و حمایت مستعدان برتر هر استان باید به طور جدی دنبال شود چراکه توسعه استان‌ها در گرو شکوفا شدن توانمندی و استعداد جوانان و ایجاد زمینه مساعد برای ایجاد کسب و کارهای دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌هایی بر پایه مزیت‌های بومی است.

رئیس ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، ادامه داد: برنامه‌های معاونت علمی و فناوری و بنیاد ملی نخبگان در راستای تغییر نگرش عمومی جامعه به سوی حمایت از کسب و کارهای خلاق و دانش‌بنیان ایجاد شده توسط استعدادهای برتر دانشگاهی و پژوهشی استان‌ها، شکل گرفته است و بر همین اساس، ایجاد زمینه‌های مساعد برای توسعه زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری، به‌عنوان مهم‌ترین راهبرد بازگشت و نگه‌داشت نخبگان و به کارگیری استعدادها و نخبگان بومی، در راستای بهره‌مندی از توان آنان در دستور کار قرار گرفته است.

ایجاد زیست‌بوم کارآفرینی هموارکننده راه بازگشت و نگه‎داشت نخبگان

ستاری، شکل‌گیری زیست‌بوم کارآفرینی در کشور را مهم‌ترین زیرساخت برای بازگشت و نگه‎داشت سرآمدان ایرانی به کشور عنوان کرد و گفت: ایجاد زیرساخت‌های لازم برای حمایت از توانمندی‌ جامعه نخبگانی اعم از نخبه و مستعد برتر و تسهیل‌گری در مسیر فعالیت آنان در حوزه کارآفرینی و نوآوری می‌تواند راه بازگشت، جذب و نگه‎داشت نخبگان و استعدادهای برتر ایرانی را هموار، و شرایط لازم برای رسیدن به جامعه ای مبتنی بر اقتصاد دانش‌بنیان و نوآور را فراهم کند.

وی سپس به ساز و کارهای تعامل با نخبگان و استعدادهای برتر اشاره کرد و گفت: ساز و کار تعریف شده ظرفیتی فراهم آورده تا استعدادهای برتر ایرانی که توانمندی‌های بالایی در حوزه کارآفرینی و نوآوری دارند در کشور بمانند و کسب و کارهای دانش‌بنیان و استارت‌آپی خود را شکل‌دهند.

رئیس بنیاد ملی نخبگان، رشد فزاینده و درآمدزایی بالا در کنار ایجاد اشتغال مولد را مهم‌ترین ویژگی این کسب و کارها دانست و عنوان کرد: این کسب و کارها توسط نخبگان و استعدادهای برتر ایرانی ایجاد شده است و ضمن اشتغال‌زایی و درآمد بالا، به حل مشکلات و معضلات جامعه کمک کرده است. همچنین با تغییر نگرش عمومی از اقتصاد مبتنی بر خام‌فروشی و منابع زیرزمینی به خلاقیت نیروی انسانی، تخصص را در ازای دارایی‌های ملموس به عنوان مهم‌ترین دارایی خود معرفی کرده‌ است و قطعا به زودی جایگاه خود را در صدر بزرگ‌ترین و درآمدزاترین کسب و کارها خواهند یافت.

ستاری گفت: تعداد کسب و کارهای دانش‌بنیان و استارت‌آپی موفقی که اکنون توانسته‌اند نقش خود را در تحول اقتصاد کشور به سوی اقتصاد دانش‌بنیان ایفا کنند، کم نیست و نتایج فعالیت نمونه‌های موفق این کسب و کارها که در حوزه‌هایی چون تجهیزات پزشکی، زیست‌فناوری یا خدمات مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات فعایت می‌کنند، برای جامعه بیش‌ از هر زمان دیگری قابل مشاهده و ملموس شده و استقبال عمومی را به دنبال داشته است. 

رئیس بنیاد ملی نخبگان، با بیان این‌که تعداد دانشجویان ایرانی مقیم خارج از کشور، نسبت به سال‌های ابتدایی انقلاب اسلامی به کم‌تر از نصف کاهش یافته است، افزود ابتدای انقلاب، از مجموع 270 هزار دانشجوی ایرانی، 100 هزار دانشجو در خارج از کشور و از این میان 50هزار نفر در امریکا حضور داشتند. اما اکنون از جمع 4میلیون و هفتصد هزار دانشجوی ایرانی، ٤٨ هزار دانشجو در خارج از کشور داریم که تنها 12 هزار نفر در آمریکا تحصیل می‌کنند و این موضوع نشان می‌دهد ایران دیگر جزو کشورهای مهاجرفرست دنیا نیست.

تاکید معاونت علمی بر توجه به تحقیقات مرز دانش، علوم پایه و علوم بنیادی

ستاری با طرح این پرسش که چرا علی‌رغم رشد درخور توجه دانشجویان ایرانی در کشور، نقش علم و پژوهش در تحول و پیشرفت و افزایش تولید ناخالص ملی مشهود نیست، گفت: تحول در زیرساخت‌های پژوهشی و آموزشی کشور با تغییر رویکرد فرهنگی جامعه و همچنین توجه به تحقیقات مرز دانش، علوم پایه و علوم بنیادی ضروری است و معاونت علمی بر توجه ویژه به این علوم تاکید جدی دارد.

ضرورت تحول ساختاری در آموزش

معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری در ادامه با اشاره لزوم ایجاد زمینه لازم برای بازگشت و نگه‌داشت نخبگان و دانشجویان ایرانی غیرمقیم در کنار فراهم ساختن بستر تحصیل و پژوهش آنان در دیگر کشورها گفت: تحول در فضای آموزشی بسته و بدون ارتباط با دیگر کشورها امکان‌پذیر نیست و باید بستری فراهم شود تا دانشجویان و پژوهشگران ایرانی بتوانند توانمندی خود را در حوزه علم و فناوری توسعه دهند، اما از سوی دیگر لازم است زمینه‌های بازگشت و نگه‌داشت آنان برای توسعه پژوهش‌های کاربردی و بنیادین، ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب و کارهای استارت‌آپی فراهم شود و این تحول باید خارج از این ساختار و به کمک تمامی بخش‌های اثرگذار از جمله دانشگاهیان، نهادهای اجرایی و جامعه صورت گیرد.

ستاری در پایان بر لزوم فراهم ساختن زمینه مساعد برای نقش‌آفرینی بدون دغدغۀ بخش خصوصی در حوزه پژوهش‌های کاربردی و تجاری، شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها تاکید کرد و آن را مهم‌ترین عامل در شکل‌گیری زیست بوم کارآفرینی دانست و افزود: نقش دولت‌ها در توسعه و رونق‌بخشی کسب و کارهای خلاق و دانش‎بنیان، هدایتگری و تسهیل‌گری است و موفقیت‌های کسب و کارهای استارت‌آپی و دانش‌بنیان در سال‌های اخیر به دلیل عدم دخالت دولت و ایجاد فضایی مساعد برای فعالیت این کسب و کارها با تاکید بر حضور فعال بخش خصوصی اتفاق افتاده است.