اقتصاد دانش بنیان

در سالی که گذشت، اقتصاد کشورمان روزهای سختی را سپری کرد. افزایش نرخ ارز و بی ثباتی آن و بالا رفتن نرخ تورم نگرانی هایی را برای مردم و مسئولان به دنبال داشت. در این میان شاید یکی از مهم ترین بخش هایی که از این وضعیت تاثیر پذیرفته اند، استارت آپ ها باشند؛ استارت آپ هایی که نوپا بودن آن ها سبب شده است مقاومت زیادی در برابر تندبادهای اقتصادی نداشته باشند.
در صفحات پیش رو به سراغ چند تن از مدیران ارشد و بنیانگذاران استارت آپ ها رفته ایم تا در یادداشت های کوتاهی، درباره وضعیت موجود، نگرششان به سال جدید و درخواست هایشان از نهادها برای تسهیل در امور سخن گویند. بعضی چنان که انتظار می رفت، نگران بی ثباتی در نرخ ها بودند و خواستار تثبیت وضعیت اقتصادی و برخی دیگر نیز معتقد بودند توقع از دولت در این روزهای سخت چندان بجا به نظر نمی رسد و این خود استارت آپ ها هستند که باید با خلاقیت خود نه تنها از موانع عبور کنند، بلکه برای کشور ارزآوری و رشد اقتصادی داشته باشند. آنچه در پی می آید، نشان دهنده تنوع عقاید و نظر فعالان حوزه استارت آپ کشورمان است؛ رنگین کمانی از بیم ها و امیدها.

امید به آینده؛ مهم ترین نیاز استارت آپ ها در سال جدید
ایلیا وکیلی/ مشاور ارشد استارت آپ ریحون
مهم ترین چیزی که این روزها در اکوسیستم استارت آپی بیش از هر چیزی نیاز است و امیدوارم که در سال 98 شاهدش باشیم، کلیدواژه «امید» است. نداشتن امید، تبعات سنگینی دارد که این تبعات نیز روز به روز بیشتر می شود. این نداشتن امید است که باعث می شود بسیاری از جوانان و نخبگان از کشور مهاجرت کنند، به امید این که در کشوری دیگری بتوانند ایده هایشان را عملی سازند.
خلأ امید است که باعث می شود سرمایه گذاران، حتی آن هایی که ادعای خطرپذیری می کنند، ریسک نکنند یا تقاضاهای غیرمنطقی از استارت آپ ها در زمان عقد قرارداد داشته باشند، چون نگرانند که پروژه با شکست مواجه شود.
وقتی جای خالی امید در کشور احساس شود، مردم هم اشتیاقی برای استفاده از سرویس های جدید و مدرن ندارند. در نتیجه در آن شرایط، شکست استارت آپ ها و کسب و کارهای نوپا، به ویژه کسب و کارهای فانتزی را شاهد خواهیم بود.
وقتی امید نباشد، پرسنل یک کسب و کار هم آن طور که باید با انرژی و کارآمدی تمام کار نمی کنند و در نتیجه بهره وری نیز کاهش چشمگیری پیدا می کند. در چنین شرایطی است که تعهد به کار در بین نیروهای کار کمرنگ می شود و به تدریج کم کاری در محیط کار به یک ارزش تبدیل می شود.
نتیجه تمام این اتفاقات، رکود شدید اقتصادی خواهد بود که امروزه در آستانه آن قرار داریم. رکود اقتصادی همواره با بیکاری، فقر، بزهکاری، اختلاس، مشکلات اجتماعی و بسیاری از آسیب های دیگر همراه است که امیدواریم دامنگیر کشور ما نشود. بنابراین اگر در سال جدید، امید از دست رفته کسب و کارهای کشور، به ویژه در اکوسیستم استارت آپی احیا نشود، ممکن است عواقب سنگینی در انتظارمان باشد.


شفافیت در فرایند دانش بنیان شدن شرکت ها
بهروز فتح آبادی/ هم بنیانگذار و مدیر توسعه تجاری سامانه همیاب ۲۴
یکی از مشکلات اساسی پیش پای استارت آپ ما، بوروکراسی اداری در سازمان هایی بود که خودشان ادعای پیشرفته بودن داشتند. برای حل این مشکل به نظرم به قرار دادن یک  میز خدمت در دفاتر اپراتور همراه اول و رایتل نیاز داریم که مخصوص مراجعه ایده های نوین و استارت آپ های سراسر کشور باشد؛ طوری که مستقیم زیر نظر معاونت تجاری و تحت نظارت مدیرعامل اپراتور ها مدیریت شود.
دومین معضل کاری ما به نحوه فعالیت خود اتاق اصناف کشور برمی گردد که فرایند های اداری بسیار کندی دارد؛ در حالی که این ارگان می تواند یکی از بهترین نهادها برای کمک به استارت آپ ها باشد؛ طوری که با داشتن اطلاعات کامل از اصناف مختلف می تواند برای اطلاع رسانی یا دادن اطلاعات این اصناف به استارت آپ ها کمک کند.
همچنین در قسمت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، فرایند دانش بنیان شدن شرکت ها کاملا روشن و شفاف نیست و در بعضی از استان ها به صورت سلیقه ای این ارزیابی انجام می شود. بهترین حالت ایجاد دوره های آموزشی برای مدیران استارت آپ ها و مدیران مراکز رشد، آشنایی کامل با فرایند این ارزیابی است.
ما با این که در مرکز رشد مستقر هستیم، ولی بزرگ ترین معضل این مراکز رشد، نبود آموزش آپدیت در راستای نیاز استارت آپ هاست، طوری که هنوز آموزش های این مراکز مربوط به پنچ یا شش سال گذشته است و این آموزش ها عملا به هیچ دردی نمی خورد.
سامانه همیاب ۲۴ اگر در سال گذشته توانسته بود با اپراتور همراه اول به همکاری مشترک دست پیدا کند، در سال ۹۸ به راحتی می توانست وارد دو کشور افغانستان و عراق بشود، ولی متاسفانه فرایند های زمان بر کشور ما فعلا این امکان را از سامانه گرفته است که امیدواریم حل این مسائل در اولویت قرار بگیرد.


هفت خوان مجوز گرفتن برای فعالیت استارت آپی
بهزاد رحمانی/ مدیرعامل استارت آپ رساگو
استارت آپ رساگو خدمات گفتاردرمانی را از راه دور به مخاطبان عرضه می کرد و به نوعی یک مرجع برای حتی گفتاردرمانگران به کار گرفته می شد تا بتوانند درمانجویانشان را از راه دور آموزش دهند. اما متاسفانه مدتی است که رساگو به دلایلی از ادامه کار بازمانده است.
اگر در سال 98 مشکلات موجود کمتر شود، می توانیم امیدوار باشیم که دوباره رساگو را برپا کنیم. یکی از این مشکلات دریافت مجوزهاست. مسیر دریافت مجوز برای بسیاری از فعالیت های استارت آپی، بسیار پیچیده و پر از بوروکراسی است. مثلا واقعا باعث تعجب است که ما پس از یک سال دوندگی، بالاخره متوجه نشدیم حیطه ای که رساگو فعالیت می کند، مربوط به کدام نهاد است و باید از کجا مجوز بگیریم.
وقتی یک استارت آپ راه اندازی می شود، سختی های زیادی بر سر راهش وجود دارد که بخشی از این سختی ها به خاطر نو و جدید بودن ایده است و کسی پیش از این، پا در این مسیر نگذاشته است. اما مسیری که باید در ایران طی شود چندان شفاف نیست، طوری که حتی برای دریافت یک درگاه پرداخت باید مراحل زمان بر و پیچیده ای طی شود.
همان طور که از نام استارت آپ پیداست، کسب و کارهایی با ویژگی های استارت آپی، طبیعتا زودبازده نیستند و نباید انتظار داشت که در عرض چند ماه به سودآوری برسند. تا زمانی که یک استارت آپ شناخته شود و بتواند به درآمدزایی مطلوب برسد، با چالش های مالی مختلفی دست و پنجه نرم می کند. بنابراین در این شرایط و برای سرپا ماندن آن کسب و کار نوپا از دولت انتظار کمک می رود. در واقع کمک های مالی دولت می تواند نجات بخش تعداد زیادی از استارت آپ هایی باشد که صرفا به خاطر نبود پول، محکوم به تعطیلی هستند. همان طور که به دلیل وجود همین مشکلات بود که تیم دو نفره رساگو فعلا تعطیل شده است.


خلأ قوانین کارآمد در اکوسیستم استارت آپی
پریسا یزدان پرست/ مدیرعامل شرکت دانش بنیان آی هوم
مواردی مثل بیمه پرسنل، مالیات و هزینه های جانبی استارت آپ ها که در کشورهای دیگر برای استارت آپ ها نزدیک به صفر است، در ایران به یک معضل تبدیل شده است. در کشورهای پیشرفته، برای این که شرکت استارت آپی بتواند قوی تر شروع کند، این هزینه های اضافه را در سال های ابتدایی از دوشش برمی دارند. با این که مدتی است گواهی دانش بنیانی «آی هوم» را دریافت کرده ایم اما هنوز معافیت مالیاتی برای ما محقق نشده است. این در حالی است که انتظار می رود برای کمک به توسعه اقتصاد کشور، دستگاه های مربوطه به چنین مواردی سریع تر رسیدگی کنند.
از طرف دیگر نداشتن قوانین مربوط به حوزه استارت آپی، اعضای این اکوسیستم را دچار مشکل کرده است و حتی این مسئله منجر به انحصارطلبی کمپانی های بزرگ تر نیز خواهد شد. بنابراین نیاز است که قوانین به روز و خاصی که متعلق به اکوسیستم استارت آپی است، توسط متخصصان این حوزه تدوین و تصویب شود تا نیازهای استارت آپ ها به درستی تشخیص داده شده و این نیازها رفع شوند.
مدیران استارت آپ ها اغلب جوانانی هستند که تجربه چندانی در حوزه کسب و کار ندارند، بهتر است بستر آموزشی توسط دولت فراهم شود تا مدیران جوان این حوزه را بیش از امروز، با بازار و محیط کسب و کار آشنا کند.
«آی هوم» جامع ترین وبسایت املاک کشور است که آگهی های مشاوران املاک کشور را پرزنت می کند. آینده ما در شرکت دانش بنیان آی هوم این است که همه ایران را پوشش دهیم و درج آگهی املاک در وبسایت را برای عموم تسهیل کنیم و همچنین بتوانیم با به کارگیری راهکارهای نوین و تکنولوژی های به روزتر، شرکت آی هوم را ارتقا دهیم. رسیدن به این هدف منوط به فراهم بودن بستر رشد و امید به آینده است که امیدواریم در سال 98 محقق شود.

ثبات قانون؛ نیاز ضروری اکوسیستم استارت آپی کشور
جمشید عباسپور/ مدیرعامل شرکت اینوتک
تعداد زیادی از استارت آپ هایی که شکست می خورند، به دلیل تزریق نشدن پول به کسب و کارشان است. در سال 97 بیش از 100 مورد با سرمایه گذارها مذاکره داشته ایم که هر بار به دلایلی به نتیجه نرسیدیم.
اولین مشکلی که وجود دارد، این است که تصویر روشنی از آینده وجود ندارد. بسیاری از سرمایه گذارها موافقت ابتدایی خود را اعلام می کنند اما بعد از مدتی که بررسی هایی انجام می دهند، از سرمایه گذاری منصرف می شوند که بارزترین علت آن هم غیرقابل پیش بینی بودن آینده وضعیت اقتصادی کشور است.
ما انتظار نداریم که دولت مواردی را که خارج از کنترلش است، مدیریت کند، اما این انتظار را داریم که وضعیت موجود به ثبات نسبی در اقتصاد و قانونمندی برسد. یعنی حتی اگر بهبود پیدا نمی کند، تغییر هم نکند تا آینده قابل پیش بینی داشته باشیم.
اگر به کشورهای نزدیک خودمان مثل ترکیه نگاه کنیم، می بینیم که حداقل سرمایه گذاری ها در این اکوسیستم از 200، 300 هزار دلار شروع می شود تا به رقم های 500 هزار دلار یا حتی یک میلیون دلار می رسد. بنابراین لازم است که یک تغییر نگرش اساسی بین سرمایه گذاران، به ویژه سرمایه گذارانی که از سوی دولت حمایت می شوند، به وجود بیاید تا در مسیر استارت آپی درست قدم بردارند.
چند سال از فعالیت شتابدهنده ها در کشور می گذرد اما در حال حاضر شاهدیم که تقریبا با چالش مواجه شده اند. سوال این جاست که چرا به فعالان حوزه استارت آپی آن طور که باید رسیدگی نمی شود و با تغییر روزانه قوانین، آینده آن ها تحت تاثیر قرار می گیرد و رو به انحطاط می رود؟
یک استارت آپ می تواند در جذب سرمایه های خارجی و ارزآوری موفق عمل کند. این در شرایطی است که بستر سرمایه گذاری امنی فراهم شود تا سرمایه گذارهای خارجی بتوانند به استارت آپ های ایرانی و فضای حاکم بر اقتصاد ایران اعتماد کنند. امیدواریم این بستر در سال 98 به وجود آید و سرآغازی برای ورود دوباره سرمایه گذاران خارجی به کشور و تزریق ارز به داخل ایران باشد.


تغییر لحظه ای قیمت ها به اکوسیستم استارت آپی آسیب می زند
محمدحسین جنابی/ ایده پرداز استارت آپ زمبورک
استارت آپ ما یک فروشگاه اینترنتی است. تغییر لحظه ای قیمت محصولات، باعث شده فروشگاه های اینترنتی آسیب ببینند. از یک طرف با گران شدن قیمت دلار، هزینه های سرور و دامنه به شدت افزایش پیدا کرده و از طرف دیگر خریدها و مشتری ها کمتر شده است. به عبارت دیگر اگر بخواهیم یک سبد درآمدی مطلوب داشته باشیم، نیاز است چند استارت آپ راه اندازی کنیم تا بتوانیم به درآمد معقولی برسیم. با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی فعلی فقط باید صبر کرد تا ببینیم قرار است چه اتفاقاتی را شاهد باشیم. از یک طرف اداره مالیات چالش هایی را برای ما می تراشد و از طرف دیگر اداره پست هم در تحویل مرسولات چندان مطلوب عمل نمی کند. در حال حاضر استارت آپ های خدماتی نسبت به استارت آپ های لجستیکی فضای بهتری برای پیشرفت دارند.
برنامه نویس خوب و نیروی متعهد به سختی پیدا می شود و به همین دلیل کسانی که قصد راه اندازی یک پروژه را دارند، باید سعی کنند خودشان برنامه نویس باشند یا دانش فنی مطلوبی داشته باشند تا بتوانند حداقل یک پایه اصلی پروژه را به عهده بگیرند. فروشگاه های اینترنتی بزرگ، بازار را در دست دارند و کوچک ترها مثل ما که انتظار داشتیم حمایت هایی را از سوی مسئولان دریافت کنیم، روز به روز کوچک و کوچک تر می شوند. در این شرایط باید صبر کنیم تا ببینیم در سال آینده، چه اتفاقاتی در انتظار ماست.


آسیب نوسانات ارزی بر کسب و کارهای نوپا
حامد زاهدی فر/ هم بنیانگذار و مسئول فنی استارت آپ خدمات پیام رسانی بی درنگ ابرین
ما در حوزه ای کار می کنیم که زیرمجموعه ای از خدمات ابری محسوب می شود و به شرکت ها و سایر کسب و کار ها زیرساخت نرم افزاری به صورت خدمت ارائه می کنیم. فکر می کنم امروز در کشور ما بیش از هر زمان دیگری بی ثباتی در اقتصاد روی همه کسب و کار ها اثر منفی ایجاد کرده و برای من به عنوان دارنده یک کسب و کار، ثبات اقتصاد و ثبات قیمت ارز به مهم ترین موضوع و به صورت یک مطالبه درآمده است که امیدوارم در سال های آتی برنامه مشخصی اجرا شود و ثبات ارزی در کشور به صورت دائمی به وجود آید. در همه جای دنیا یکی از مهم ترین و حساس ترین بخش های یک کسب و کار به صورت ارائه خدمت، بخش قیمت گذاری و محاسبه تعرفه خدمات و سپس نحوه ایجاد صورتحساب و موضوع Billing است. حساسیت و مهم بودن به این معنی است که در هیچ کجای دنیا در بین شرکت هایی که ارائه دهنده خدمات ابری هستند، تغییر قیمت رخ نمی دهد که دلیل آن هم مباحث ریسک، هزینه تمام شده و فایده برای مشتری است که به طور کلی کسب و کارها یا به صورت خاص مشتریان خدمات ابری را به سمت استفاده از این خدمات سوق می دهد.
مثلا اگر شما بخواهید کسب و کاری راه اندازی کنید و بین ایجاد همه زیرساخت و نیازمندی ها در شرکت خودتان از ابتدا یا استفاده از خدمات و پرداخت ماهیانه بر اساس رشد کاربر، انتخاب کنید، در موارد بسیاری برای صرفه جویی در هزینه ها معمولا شرکت ها را به سمت استفاده از خدمات متمایل می کنید. ارائه دهندگان خدمت ابری بعد از آزمون های مختلف روی محصول و سنجش بازار و مشتری و پارامتر های مختلف به سطوح قیمتی می رسند که هم بتوانند کسب و کار خود را رشد دهند و هم موضوع زمان - هزینه در نهایت از طرف بازار و استفاده کننده مورد پذیرش باشد و برای مشتری به صرفه باشد.
به خودی خود در کشور ما راه اندازی کسب و کار سختی های بیشتر و به تبعیت از آن، هزینه های بیشتری نسبت به ممالک پیشرو دارد که توضیح آن از حوصله این متن خارج است. اما این زمانی به معضل تبدیل می شود که شما تعرفه استفاده از خدمات خود را برخلاف همه دنیا به جای کاهش، افزایش می دهید.اگر کسب و کار های خدمت محور در دنیا را رصد کنید، تقریبا بدون استثنا هیچ افزایش تعرفه ای در طول سالیان مختلف نخواهید دید، اما امروز در کشور ما با وجود تغیرات قیمت ارز و عدم وجود ثبات در هزینه ها، شرکت های ارائه دهنده خدمت مجبور به افزایش تعرفه سرویس های خود می شوند که به خودی خود باعث ایجاد موج بی ثباتی در کسب و کارهای وابسته به خود و همین طور لطمه به اعتماد استفاده کنندگان از خدمات ابری می شود. امیدواریم در سال جدید برای حل این مشکلات، سیاستگذاری های بنیادین و دوراندیشانه صورت گیرد. البته مهم تر از تصمیم ها، تضمین اجرای آن ها در آینده است تا کسب و کار ها بتوانند به حیات خود ادامه دهند.


حمایت از استارت آپ های فعال در شهرستان ها در اولویت قرار بگیرد
حمید ضرغامی/ موسس استارت آپ اوردرچی، سامانه سفارش آنلاین غذا
استارت آپ هایی که در شهرستان شروع به کار می کنند، خیلی اوقات اصلا دیده نمی شوند و هیچ گونه تسهیلاتی به آن ها تعلق نمی گیرد، در حالی که انتظار داریم به استارت آپ های فعال در شهرستان ها نیز توجه عادلانه ای شود تا انگیزه فعالیت آن ها نیز افزایش پیدا کند. معتقدم اگر کمی این استارت آپ های فعال در شهرستان ها هم جدی گرفته شوند، کمک بزرگی به رشد آن استارت آپ و حتی رشد اقتصادی آن شهر خواهد شد. مسئله دوم این است که گاهی شاهدیم یک استارت آپ در شهرستان شروع به کار می کند و کلی هزینه و زمان و انرژی می گذارد تا در کارش جا بیفتد، اما بعد از مدتی یک استارت آپ پولدار و پر از روابط از تهران برای توسعه کار خود به شهرستان می آید که این رقابت نابرابر، باعث نابودی آن استارت آپ فعال در شهرستان ها می شود. اعتقاد داریم که اگر فعالیت استارت آپی در یک شهرستان را به دست بچه های همان شهر بسپارند، هم اقتصاد آن مناطق رونق می گیرد و هم تعداد بیکاران در آن شهرستان کمتر خواهد شد. این ها مواردی است که انتظار داریم دولت در برنامه ریزی های خود در سال 98 مدنظر داشته باشد تا اکوسیستم استارت آپی کشور به شکل متوازنی در همه شهرهای کشور توسعه پیدا کند. قطعا اگر حمایت جامعی از استارت آپ های فعال در شهرستان ها صورت بگیرد، مسیر توسعه شهرهای کوچک نیز هموارتر خواهد شد.


چگونه دولت می تواند از استارت آپ ها حمایت کند؟
رضا کبیری/ بنیانگذار و مدیرعامل استارت آپ استت سون
درخواست بنده از مسئولان این است که در سال جدید از طریق کانال های مختلف به استارت آپ ها کمک کنند تا به وضعیت پایدار برسند و البته سعی کنند این کمک ها به دخالت تبدیل نشود، زیرا حتی اگر طبق آنچه مرسوم است فقط 10 تا 20 درصد استارت آپ ها طی 10 سال آینده به موفقیت دست پیدا کنند، همان ها بازگشت سرمایه مادی و معنوی تا ده ها برابر برای کشور خواهند داشت. تعدادی از کمک هایی که دولت امکان ارائه به استارت آپ ها را دارد، در چند بخش قابل توجه است.  کمک های زیرساختی از جمله ارائه سرور، پهنای باند و... در دیتاسنترهای داخل کشور به استارت آپ های نوپا به صورت رایگان یا با هزینه کم، یک نمونه از این حمایت هاست که می تواند از سوی دولت عملیاتی شود. همچنین به روزرسانی و اصلاح قوانین تجارت با رویکرد همگام سازی این قوانین با اصول تجارت مدرن و ارائه راهکار جهت افزایش تعاملات و مبادلات مالی با خارج از کشور نیز شکل دیگری از حمایت های دولتی است که این حمایت ها نه تنها منجر به ورود سرمایه خارجی به استارت آپ های داخلی می شود، بلکه به استارت آپ ها این امکان را می دهد تا بتوانند به بازار خارج از ایران هم فکر کنند و ارزآوری برای کشور داشته باشند. از سوی دیگر، عدم سهم خواهی ارگان ها، سازمان ها، نهادها و شرکت های دولتی و نیمه دولتی از استارت آپ هایی که در حال رشد هستند نیز بسیار حائز اهمیت است. مثلا درخواست صداوسیما از استارت آپ هایی که در زمینه پخش ویدئوی آنلاین فعالیت دارند یا اعطای سهام به منظور اجازه ادامه فعالیت در کشور، از جمله این سهم خواهی هاست که باید متوقف شود. ممنوع کردن پرداخت هرگونه وام بانکی به استارت آپ ها و تشویق استارت آپ ها به تامین مالی از طرق صحیح، همچون جذب سرمایه گذار و همچنین خرید خدمات یا کالاهای مورد نیاز نهادها و سازمان های دولتی از استارت آپ ها به جای شرکت های خارجی و عمدتا چینی یا شرکت هایی که در بخشی از بازار، انحصار ایجاد کرده اند، راهکارهای حمایتی دیگری است که دولت می تواند پی بگیرد.
علاوه بر این ها، کم کردن تعداد مجوزها و تسهیل اعطای مجوزهای ضروری جهت فعالیت استارت آپی، عدم دخالت در امور مدیریت استارت آپ ها، حذف قوانین مالیاتی، حقوقی و ثبتی دست وپاگیر که انرژی زیادی از استارت آپ ها در همان اوایل فعالیت جدی می گیرد، از جمله درخواست های دیگر ما از دولت است که امیدواریم در سال 98 محقق شود.

حمایت از استارت آپ ها نباید در قالب وام تعریف شود
سینا یزدانیان/ مدیر اجرایی استارت آپ تیم کمپ
به نظرم مطالبات فعالان استارت آپی، به خصوص بنیانگذاران استارت آپ ها را می شود در چند موضوع دسته بندی کرد.
اولین موضوع، ارائه خدمات تسهیلگری توسط دولت است. این خدمات نباید به هیچ عنوان در قالب وام یا کمک های مالی باشد، بلکه این حمایت ها باید در قالب زیرساختی مثل فضای استقرار، زیرساخت فنی و سرور، اینترنت ارزان قیمت و مواردی از این دست باشد.دومین موضوع این است که به نظرم شاید بشود امکانی را فراهم کرد که استارت آپ هایی که محصولات شان بالقوه قابلیت صادرات و ارزآوری دارند، امکان معرفی و بررسی پیدا کنند و شرایطی برایشان فراهم بشود تا در نمایشگاه های تخصصی بین المللی شرکت کنند.
سوم این که به نظرم کل اکوسیستم استارت آپی باید سعی کند بعد از چند سال آزمون و خطا به سمت بلوغ حرکت کند. استارت آپ هایی که توانسته اند به رشد برسند، باید برنامه ای برای همکاری با استارت آپ های کوچک تر داشته باشند تا به رشد آن ها نیز کمک کنند.
چهارم این که به نظرم باید امکانی فراهم بشود تا نمایندگان مجلس با اکوسیستم استارت آپی در تعامل باشند و در زمان قانون گذاری بتوانند ملاحظات اکوسیستم و فعالان آن را هم در نظر بگیرند. البته این موضوع باید از طرف خود فعالان استارت آپی شروع بشود و در این زمینه مطالبه گر باشند.


تهدید حیات استارت آپ ها در نبود سرمایه گذاری خطرپذیر
فرزاد خان یغما/ مدیرعامل شرکت فناوری چاوک، هم بنیانگذار استارت آپ تیک تیم و فونیکس
استارت آپ «تیک تیم» در اصل یک دستیار برای برنامه ریزی و مدیریت کارهای روزانه است که در سال 96 به عنوان بهترین اپلیکیشن کاربردی در ایران شناخته شد. در یکی از پیک های جذب کاربر تا 20 هزار کاربر هم داشته ایم اما به خاطر یکسری مشکلات خاص، متاسفانه مدتی است که کند عمل می کنیم.
مشکلاتی از جمله نبود سرمایه گذاری واقعا خطرپذیر یا شتابدهنده ای که منصفانه کار کند یا سرمایه مطلوبی را در اختیار تیم بگذارد، باعث کندی حرکت مجموعه شده است. به طوری که در حال حاضر تنها حدود چهار تا پنج هزار کاربر داریم. مهم ترین مسئله ای که در حال حاضر در فضای استارت آپی ایران با آن مواجه هستیم، جو بی اعتمادی است، طوری که هیچ سرمایه گذاری به هیچ استارت آپی نمی تواند اعتماد کند؛ در حالی که اکوسیستم استارت آپی کشور به یک مجموعه از سرمایه گذاران خطرپذیری نیاز دارد که هم متخصص باشند و هم به استارت آپ ها و آینده ای که می توانند رقم بزنند، امیدوار باشند. پروژه «تیک تیم» حدود دو سال است که در حال فعالیت است. ما تنها در بستر آی او اس و وب می توانیم سرویس ارائه کنیم، چون تنها از این درگاه ها می توانیم کسب درآمد داشته باشیم. ولی چون سرمایه گذاری وجود نداشته است، مجبوریم که در کنار تیک تیم، کارهای جانبی دیگری را هم انجام دهیم تا از پس هزینه ها برآییم. استارت آپ فونیکس هم که در حوزه ارزهای دیجیتال فعال است، متاسفانه به دلیل عدم شفافیت ارزهای دیجیتال در کشور، رشد چندانی نداشته است. از طرفی نیز این حوزه به یکباره با فیلترینگ و منع قانونی مواجه شد و از طرف دیگر، نوسانات بازار ارز هم باعث شد قسمتی از فونیکس را راکد بگذاریم. با وجود تمام این مشکلات، سعی کرده ایم با آموزش یکی، دو ماهه به نیروی انسانی در استان کردستان، تاثیر کمبود نیروی انسانی را کمرنگ کنیم.


سرعت توسعه استارت آپ ها کند شده است
گلرخ بحری/ بنیانگذار و مدیرعامل استارت آپ مهربانه
مهم ترین چیزی که در سال 97 وضعیت استارت آپ ها را تحت تاثیر قرار داد، نوسانات ارزی بود که نه تنها استارت آپ ها، بلکه زندگی تمام اقشار مردم را متاثر کرد و بسیاری از کسب و کارها را به تعطیلی کشاند. در این بین، تعداد زیادی از استارت آپ ها یا شکست خوردند یا ترجیح داده اند با سرعت خیلی پایین تر حرکت کنند که استارت آپ «مهربانه» هم به عنوان یک کسب و کار اجتماعی و عام المنفعه، جزو همان هاست. امیدواریم در سال 98 رونق اقتصادی مطلوبی را شاهد باشیم تا مردم به قدرت مالی بهتری برسند. «مهربانه» تلاش می کند تا با کمک و همدلی مردم بتواند مشکل افراد نیازمند کمک را حل کند. اما در شرایط موجود، مردم توان زیادی برای مشارکت در چنین همدلی هایی ندارند. همین مسئله باعث شده است به جای این که همدلی مالی مردم باعث رونق یک کسب و کار شود، پروژه هایی اجرا شود که تنها مشکلات کوچکی از مردم را حل کند، مثل ارائه سبدهای غذایی به نیازمندان. بنابراین ناچاریم پروژه ها را به سمتی سوق دهیم که مسائل روزمره آدم ها حل شود، به جای این که به رشدشان در مسائل آموزشی کمک کرده باشیم. در حال حاضر اوضاع اقتصادی کشور در یک حالت بحرانی قرار دارد. تا سال گذشته وقتی پای درد دل استارت آپ ها می نشستیم، می گفتند دولت شرایطی را مهیا کند که فلان اتفاق تسهیل شود، اما امروزه خواسته مردم و استارت آپ ها این است که شرایطی به وجود آید تا به موقعیت معمول همیشگی بازگردیم و تنها از این بحران فارغ شویم. مشکلات اقتصادی سبب شده تا ناامیدی کلیدواژه ای باشد که این روزها زیاد می شنویم. کاش در سال 98 امیدواری جای ناامیدی را در قلب ها بگیرد.


چالش دشوار تیم سازی در اکوسیستم استارت آپی
محمد اکبری/ بنیانگذار استارت آپ کاهو، زنبور و گیم میت و سرپرست کنترل پروژه شرکت ویتانا
شاید تکراری باشد که از اهمیت تیم و کار تیمی در اکوسیستم استارت آپی حرف بزنیم. البته درست است که همه فعالان استارت آپی از نظر تئوری می دانند تیم یکی از مهم ترین مولفه های موفقیت هر استارت آپ است، اما سوال این جاست که واقعا استارت آپ ها تا چه حد این حرف را قبول دارند و تا چه حد در مقام عمل نیز به کار تیمی اهمیت می دهند؟
در شرایط امروزی که اوضاع بازار کار خوب نیست، کمتر نیروی کاری به پیشرفت استارت آپ ها و گرفتن درصد سود در آینده امیدوار است. همچنین این روزها که دانشجوی دانشگاه ها هم بسیار کم شده و اوضاع اقتصادی خوب نیست، هم تیمی پیدا کردن مثل شاخ غول شکستن شده است! سوال این جاست که در این شرایط باید چطور تیم استارت آپی جمع کنید؟ یکی از راه ها این است که احتمالا کارآموز بگیرید و از صفر پرورشش بدهید، اما احتمال دارد وقتی مهارت پیدا کرد، از تیم خداحافظی کند و برود. یا این که می توانید چندتا دوست از اول با هم یک کاری را شروع کنید و همه فعالیت های استارت آپ را خودتان پیش ببرید، اما قطعا چند دوست نمی توانند همه چیز را بلد باشند و مهارتش را داشته باشند.
در چنین شرایطی، راه بهتر تیم سازی این است که اعضای تیم ها را به اشتراک بگذاریم. در واقع بیاییم برای دیگران کار انجام بدهیم تا برایمان کار انجام بدهند! ما برایشان بازاریابی کنیم و آن ها مثلا برایمان سایت و اپلیکیشن طراحی کنند. در این مسیر، بهتر است به همدیگر کمک کنیم تا در این اوضاع از شکست خیلی از استارت آپ ها به خاطر وجود تیم ضعیف جلوگیری کنیم و استارت آپ ها را به موفقیت برسانیم. اگر شکست استارت آپ ها زیاد شده است، مقصر ما یعنی اعضای تیم های استارت آپی هستیم که همدیگر را تنها گذاشته ایم.


امیدواریم سال آینده، سال ثبات اقتصادی باشد
محمدحسین احمدی پژوه/ مدیر اجرایی استارت آپ پوشه
شاید بتوان گفت مهم ترین مطالبه یا آرزوی استارت آپ پوشه برای سال آینده مثل بقیه فعالان کسب و کار و حتی مردم عادی، ثبات اقتصادی در سال ۹۸ است. امیدواریم با آرام گرفتن توفان اقتصادی سال ۹۷ بتوانیم حداقل تصویری در ذهنمان بسازیم که انتهای سال 98 به کجا خواهیم  رسید. داشتن سیمایی از آینده برای تداوم حیات یک استارت آپ، موضوع کاملا جدی است که می تواند همه برنامه ریزی ها و سیاستگذاری های یک کسب و کار نوپا را تحت تاثیر قرار دهد. اگر چنین سیمایی از آینده وجود نداشته باشد، امید در اکوسیستم استارت آپی کم فروغ می شود و این اکوسیستم دچار افت شدید خواهد شد.
ما نیاز به ترسیم آینده ای داریم که بتوانیم با تلاش و پشتکار به اهداف خود برسیم، اما اگر متغیرهای متعدد و غیرقابل کنترلی پیش روی استارت آپ ها وجود داشته باشد که نگاه به آینده را مبهم سازد، در آن صورت نمی توان توقع داشت که استقبال از فعالیت در کسب و کارهای نوپا چشمگیر باشد.
آفت دیگر حوزه استارت آپ ها که متاسفانه در حال افزایش است، نقدهای غیرکارشناسی از جنس تخریب در این حوزه است. امیدواریم در سال آینده بیشتر در کنار هم باشیم. امیدواریم فرصت نقد در اکوسیستم استارت آپی برای بهتر شدن فضای کسب و کار و جامعه باشد و نه برای تخریب یا دیده شدن.


استارت آپ ها به درآمدهای ارزی توجه بیشتری داشته باشند
محمد نصری/ مدیرعامل استارت آپ مدتور پرس
من به جای این که مطالبه ای از کسی داشته باشم، می خواهم اکوسیستم استارت آپی را به این موضوع دعوت کنم که به درآمد های دلاری و ارزی توجه بیشتری داشته باشند. کشور ما از نظر اقتصادی در شرایط سختی قرار دارد و ما استارت آپ ها و شرکت های کوچک و متوسط می توانیم نقش آفرینی مهمی در حل این شرایط سخت داشته باشیم، طوری که می توانیم در رونق اقتصادی و ارزآوری کشور نقشی اثرگذار ایفا کنیم.
مثلا مهم ترین اتفاقی که در سال 97 افتاد، افزایش عجیب و غریب نرخ دلار بود. حال سوال این جاست که از این افزایش نرخ دلار، سهم اکوسیستم استارت آپی چقدر بوده است؟ بی راه نیست اگر بگوییم از این افزایش نرخ دلار، فقط گران شدن  هاست و دامین و دردسر بیشتر برای تامین مالی و افزایش هزینه ها، نصیب استارت آپ های ایرانی شد، چرا که اغلب ما فعالان استارت آپی به این فکر نمی کنیم این تهدیدی را که برای اقتصاد ما ایجاد شده است، به یک فرصت تبدیل کنیم.
درواقع ما به جای این که از کسی مطالبه داشته باشیم، همه فعالان اکوسیستم استارت آپی را دعوت می کنیم که نیم نگاهی به خارج از مرز های کشور داشته باشند. در حقیقت یکی از سیاستگذاری های اصلی هر استارت آپی می تواند توجه به این مسئله باشد که ما چطور می توانیم کالایمان، خدماتمان و سرویس هایمان را به کشور های همسایه یا سایر کشور های دنیا بفروشیم تا از این طریق، درآمدی برحسب دلار و یورو داشته باشیم.
اگر چنین نگاهی در بین استارت آپ ها وجود داشته باشد، آن گاه تغییرات نوسانات ارزی از شکل یک تهدید به فرصت تبدیل خواهد شد. ما نباید دامنه فعالیت ها و خدماتمان را فقط در مرزهای داخل کشور محصور کنیم، بلکه با کمی برنامه ریزی، دوراندیشی و تجهیز زیرساخت ها می توانیم محصولات و خدماتمان را به سایر کشورها نیز صادر کنیم. داشتن چنین نگاه بین المللی می تواند یک استارت آپ را به موفقیت های بزرگ تری برساند.
ضرورت توجه به اکوسیستم استارت آپی در شهرستان ها
مهدی زیودار/ مدیر مرکز سرمایه گذاری  استارت آپی زی  وی سی
من بعد از ۱۶ سال فعالیت مستمر و نسبتا پرفشار در فضای مالی و سرمایه گذاری و استارت آپی تهران، اکنون به روستایی در گیلان به همراه خانواده مهاجرت کردم. اکوسیستم استارت آپی کشور تا حالا توجه زیادی به بخش آی تی داشته است، ولی من قصد دارم در گیلان با توجه به پتانسیل های ذاتی اش به استارت آپ های سبز - آبی توجه کنم. استارت آپ های سبز - آبی به مجموعه ای از رشته فعالیت ها در حوزه «اگری تک»، «اگری توریسم»، مدیریت پسماند، محیط زیست و حوزه آب و خاک و دریا و جنگل خواهد پرداخت که قاعدتا بسیار حوزه بزرگی خواهد بود که البته تمرکز ما در ابتدا روی بخشی از آن هاست.
من در سال ۹۸ بیشتر از هر فردی و هر جایی از خودم مطالبه خواهم داشت و امیدوارم بتوانم با تلاش بیشتر، اثربخشی خوبی در اکوسیستم استارت آپی داشته باشم. اما یک مطالبه جدی هم از دولت و دستگاه های مرتبط با فناوری و نوآوری دارم که به شهرستان ها نگاه خاص تری داشته باشند. در شهرستان ها از آن جا که اقتصاد ضعیفی نسبت به تهران دارند، سرمایه گذاری در حوزه آموزش و ترویج مباحث مرتبط با استارت آپ ها و فناوری (به عنوان گام اول شکل گیری اکوسسیتم نوآوری و فناوری) از سوی بخش خصوصی توجیه اقتصادی ندارد. بنابراین با توجه به شرایط موجود، رشد و ترقی اکوسیستم استارت آپی در شهرستان ها سخت است و به همین دلیل، نرخ مهاجرت نخبگان شهرستان ها به تهران فزاینده می شود.
از نظر من تهران نه به خاطر بزرگ بودن و چالش هایی که به وجود آورده است، بلکه به خاطر خالی کردن شهرستان ها از نخبگان به یکی بزرگ ترین تهدیدهای کشور در اکوسیستم استارت آپی تبدیل شده است.
من در مرکز «زی وی سی» در ۴۰ روز پایانی سال ۹۷ یک دوره ۴۰ روزه با عنوان چله استارت آپی با سرمایه گذاری شخصی خودم با حضور ۳۰ نفر از علاقه مندان در گیلان برگزار کردم که خوشبختانه خروجی های خیلی خوبی داشتیم اما برای تداوم این حرکت ها نیازمند توجه بیشتری خواهیم بود.


فعالان استارت آپی باید در تدوین قوانین نقش داشته باشند
مهراد معین/ مدیرعامل استارت آپ لوکسین تک
استارت آپ های سخت افزاری علاوه بر مشکلاتی که همه استارت آپ های حوزه آی تی با آن مواجه هستند، مشکلاتی در قسمت تولید سخت افزار های الکترونیک هم دارند. مثلا ما در حوزه واردات برخی مواد اولیه و قطعات الکترونیکی با مشکل جدی مواجه هستیم. ما به جز تولید سخت افزار، باید نرم افزار هایی هم برای استفاده از این سخت افزار ها توسعه بدهیم، اما استفاده از خیلی از سرویس های مطرح جهانی برای شرکت های ایرانی ممکن نیست و اگر هم ممکن باشد، همیشه ترس قطع دسترسی این سرویس ها وجود دارد. هنوز از قطع سرورهای ما که در سرویس «دیجیتال اوشن» بود دو ماه نگذشته بود که شرکت اپل تمامی لایسنس های مربوط به اپلیکیشن های ایرانی را باطل کرد و اپلیکیشن آی او اس لوکسین تک هم قربانی شد.
همچنین طراحی، تولید و توسعه یک محصول در سطح کیفیت جهانی، احتیاج به نیروی انسانی در سطح جهانی دارد. بسیاری از توسعه دهندگان و برنامه نویسان درجه یک و همین طور طراحان الکترونیک، از کشور خارج شده اند و فارغ التحصیلان دانشگاه ها هم فاصله زیادی با کار واقعی در صنعت دارند. پیدا کردن نیروی انسانی خوب نه فقط چالش ما، بلکه چالش همه استارت آپ هایی است که دغدغه ارائه محصول باکیفیت دارند.
متاسفانه با این که بحث استارت آپ ها داغ است و همه جا از اهمیت استارت آپ ها در آینده اقتصادی ایران حرف زده می شود، طرح هایی که در این زمینه به تصویب می رسند، در زندگی استارت آپ ها تا امروز نقش چندانی نداشته اند. به نظر من اشکال اصلی آن، قانونگذاری برای استارت آپ ها توسط افرادی خارج از این اکوسیستم است. باید کسانی که از نزدیک با استارت آپ ها سروکار دارند هم تاثیری در این قوانین داشته باشند. ولی با همه این ها نباید منکر زحمات بسیاری شد که خیلی از عزیزان دلسوز برای رشد اکوسیستم استارت آپی می کشند. از سوی دیگر معتقدم اگر مردم به محصول ایرانی اعتماد کنند، گره بسیاری از مشکلات اقتصادی ایران با بها دادن به جنس ایرانی باز خواهد شد.


پایداری اقتصادی، رونق بخش اکوسیستم استارت آپی
میلاد جهاندار/ مدیرعامل استارت آپ باهمتا
سال 97 از لحاظ اقتصادی برای بسیاری از کسب و کارها سال سخت و دشواری بود که یکی از مهم ترین علت های آن هم ناپایداری اقتصادی و رکود شدیدی است که شاهدش هستیم. با توجه به شرایط موجود و پیش بینی هایی که درباره سال 98 می شنویم، مهم ترین مطالبه ای که کسب و کارهای استارت آپی دارند این است که در سطح کلان، حاکمیت و دولت از تصدی گری در این حوزه کنار برود و اجازه دهد که بازار و بخش خصوصی کارها را در دست بگیرند؛ طوری که در یک فضای رقابتی فعالیت کنند و بتوانند کسب و کار خود را پیش ببرند.
این مسئله در نگاه کلان یک درخواست و راهکار است و برای عملیاتی شدن آن نیاز است اقدامات جدی شکل بگیرد. کوچک شدن دولت که در حال حاضر بدنه لخت و ناکارآمد وسیعی دارد، می تواند شروع خوبی برای این مسئله باشد. اجرای خصوصی سازی به پایداری اقتصادی کشور هم کمک زیادی خواهد کرد. وقتی اقتصاد ما به سمت پایداری برود، کسب و کارها هم بهتر رونق می گیرند. این پایداری اقتصادی در همه حوزه ها نیز نمود پیدا می کند. زیرساخت هایی مثل ثبات قیمت ارز که نیاز هر کسب و کاری است تا بحث هایی مثل رفع فیلترینگ و اصلاح قانونگذاری در سال آینده می تواند به رونق کسب وکارها کمک کند.


ضرورت تسهیل فرایند راه اندازی کسب و کارهای نوپا
ناصر غانم زاده/ مدیرعامل استارت آپ نیو و مدیر شرکت سرمایه گذاری جسورانه اپاتان
به عنوان یک فعال اکوسیستم استارت آپی، برای سال 98 مطالبه خاصی از دولت ندارم. فقط انتظار داریم دولت تا می تواند در امور استارت آپ ها مداخله نداشته باشد. درخواستی که امیدواریم در سال 98 دولت به آن توجه ویژه ای کند، تسهیل فرایند راه اندازی و اداره کسب و کارهای نوپا به صورت زیربنایی از جمله تسهیل امور مالیاتی، بیمه ای و فرایند ثبت است که باید اتفاق بیفتد، زیرا هم اکنون این فرایندها کند است. اگرچه این موارد کم و بیش به صورت تبصره ای و موضعی رفع شده اند اما هیچ گاه به طور زیربنایی حل نشده اند.
آنچه برای سال 98 باید به آن فکر کرد، این است که سال آینده، سال بسیار سختی به ویژه برای کسب و کارهای بر پایه دانش و استارت آپ ها خواهد بود. بنابراین باید خیلی جدی تر از پیش کار کرد. دیگر نمی توانیم در سال 98 کسب و کار فانتزی داشته باشیم، بلکه باید به سراغ کسب و کارهایی برویم که نیازهای جدی مخاطب را رفع می کند. باید بتوانیم برای مشتری هایمان ارزش واقعی ایجاد کنیم. در این که سال سختی را پیش رو داریم حرفی نیست، اما نباید امیدمان را از دست بدهیم، چراکه شالوده یک استارت آپ امید است. درست است که همواره با چالش های زیادی روبه رو بوده ایم اما با امید به ادامه مسیر است که توانسته ایم بر چالش ها غلبه کنیم. البته این را هم نباید فراموش کرد که دولت هم باید جدی تر به وضع نابسامان اقتصاد کشور رسیدگی کند، وگرنه با این وضع موجود، تنها رکودمان افزایش پیدا می کند، نه اکوسیستم استارت آپی کشور. همچنین قانون تجارت جدید که چند سالی است در انتظار تصویب مجلس شورای اسلامی است، نیاز به رایزنی برای تصویب و اجرا دارد، چرا که این قانون می تواند در روند شکل گیری کسب و کارهای جدید، تسهیلگر خوبی باشد، طوری که امید داریم با این قانون جدید، بوروکراسی های اداری و سختگیری های ریز و درشتی که در مسیر توسعه استارت آپ ها وجود دارد، کمرنگ تر شوند.

بوروکراسی های زاید، چالش پیش روی استارت آپ ها
علیرضا ذوالفقاری/ مدیرعامل شرکت «کیلید» (سامانه هوشمند املاک کشور مبتنی بر هوش مصنوعی)
حمایت هایی که امروزه از استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان می شود متاسفانه محدود است. شرکت های صنعتی با بوروکراسی های اداری بسیار کمتری نسبت به استارت آپ ها و شرکت های دانش بنیان مواجه هستند. مثلا شرکت «کیلیک» با 80 نفر نیروی انسانی و اشتغال زایی مطلوبی که داشته است، برای دریافت تسهیلات باید زمان زیادی را صرف کند.
رویکرد سرمایه گذاری خطرپذیر در کشور چندان بارز نیست. سودآوری شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها کمی دیربازده است و متاسفانه فرهنگ پذیرش این نکته هنوز بین سرمایه گذارهای کشور ما جا نیفتاده است. در واقع ظرفیت های آینده آن شرکت و کسب وکار را باید دید و سنجید که این اتفاق رخ نمی دهد.
وی سی های خارجی وقتی روی یک استارت آپ سرمایه گذاری می کنند، آینده 20 سالگی آن شرکت را می بینند و با مدل کسب وکاری و پارامترهای مختلفی که در نظر می گیرند، معتقدند 20 سال بعد، آن شرکت جهانی و همه گیر می شود. بنابراین داشتن رویکردهای بلندمدت در مورد کسب وکارهای نوپا، پارامتر مهمی است که باید بین سرمایه گذاران پذیرفته شود.
به دلیل توسعه شرکت های استارت آپی به ویژه در حوزه تکنولوژی و فناوری اطلاعات، نیاز به نیروی انسانی ماهر هم بیش از پیش حس می شود. حتی شاید نیروی انسانی زیادی وجود داشته باشد اما در دانشگاه ها به موضوع «فرهنگ کار» چندان پرداخته نمی شود که امیدواریم در سال 98 این امر به تحقق بپیوندد. این در حالی است که در دانشگاه های خارج از کشور، شرکت های مختلف در دانشگاه ها کارگاه برگزار می کنند، در نتیجه زمانی که یک دانشجو فارغ التحصیل می شود، با بازار و فضای کار کاملا آشناست.
بحث کارآموزی هم در دانشگاه های ایران خیلی سطحی گرفته می شود، در حالی که توسعه منابع انسانی منوط به همین دوره های کارآموزی است که البته خود شرکت ها هم می توانند در این بخش سرمایه گذاری کنند، ولی ظرفیتش را ندارند. چون علاوه بر این که هزینه R&D را می دهند، هزینه توسعه منابع انسانی را هم باید پرداخت کنند. در نتیجه حمایت دولت در این زمینه نیز کاملا احساس می شود.

منبع: مجله دانش بنیان