اقتصاد دانش بنیان

مرکز فناوری سامسونگ - امیرکبیر از اردیبهشت سال 96 خدماتی در قالب دوره شتابدهی به تیم های استارت آپی ارائه می دهد و از آن جا که این مرکز زیرمجموعه فعالیت های مسئولیت اجتماعی شرکت سامسونگ و دانشگاه صنعتی امیرکبیر است، در قبال خدماتی که به تیم ها ارائه می کند، سهام یا هزینه ای دریافت نمی کند. فضای کار اشتراکی تنها یکی از خدماتی است که این مرکز به تیم های استارت آپی ارائه می دهد.
امین پیرایش مدیر برنامه مرکز فناوری سامسونگ - امیرکبیر است. او 28 ساله و دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی هوافضا و کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی است. با وی درباره ویژگی های فضای کار اشتراکی برای استارت آپ ها در ایران و آینده این فضاهای کاری نوین به گفت و گو نشستیم که در ادامه می خوانید.

با توجه به این که در قبال خدماتی که به تیم های استارت آپی عرضه می شود، سهام یا پولی دریافت نمی کنید، تامین مالی مرکز فناوری سامسونگ - امیرکبیر به چه شکل است؟
منبع مالی این مجموعه در واقع حمایت مالی شرکت سامسونگ از مرکز فناوری سامسونگ - امیرکبیر است.
 آیا می توان گفت که مجموعه سامسونگ - امیرکبیر یک شتابدهنده است؟
مرکز فناوری سامسونگ - امیرکبیر مشابه یک شتابدهنده خدماتی را به تیم های استارت آپی ارائه می کند، با این تفاوت که در ازای این خدمات هیچ سهامی یا هزینه ای از تیم ها دریافت نمی شود. برنامه شتابدهی در این مجموعه شامل خدماتی نظیر تخصیص فضای کار اشتراکی، برگزاری کارگاه های آموزشی و جلسات منتورینگ است. همچنین اعتبار مالی در مقیاس اعتبار پیش بذری برای تیم ها قائل هستیم که البته به صورت وجه نقد نیست. هدف اصلی ما این است که تیم ها ظرف مدت یک  سال محصول خود را تکمیل کنند و از شبکه سرمایه گذران جذب سرمایه کنند. رسالت اصلی ما توسعه کارآفرینی است. بدیهی است که مدل کارکردی این مرکز منحصر به فرد است و این امر از نحوه نام گذاری مرکز فناوری پیداست.
 دقیقا چه خدماتی به تیم های استارت آپی ارائه می دهید؟ لطفا از جزئیاتش بگویید.
در فضای کار اشتراکی ملزومات یک دفتر کار از قبیل اینترنت، تلفن و سرور داخلی را در اختیار تیم ها قرار می دهیم. ورکشاپ های آموزشی نیز یکی از نقاط قوت برنامه آموزشی است که به صورت رایگان برای استارت آپ های مستقر در مرکز برگزار می شود. کارگاهایی نظیر خلق مدل کسب وکار، مهارت های نرم و رابط کاربری از جمله موضوعات ورکشاپ های آموزشی ماست. در کنار این موارد جلسات منتورینگ به صورت اختصاصی برای هر تیم برگزار می شود. در این جلسات مشاوران تجربه های تخصصی خود را با تیم ها به اشتراک می گذارند. در این جلسات چالش هایی نظیر مسائل حقوقی و بازاریابی مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین اعتبار مالی در مقیاس اعتبار پیش بذری به منظور پیشبرد اهداف تیم ها به آن ها تخصیص داده می شود. همان طور که پیش از این اشاره شد این اعتبار به صورت وجه نقد نیست. به طور مثال اگر تیمی نیاز به وب سرویس خاصی داشته باشد، مرکز فناوری آن را خریداری می کند و در اختیار تیم  مربوطه قرار می دهد و مالکیت آن هم برای خود استارت آپ هاست.
 آیا تیم های استارت آپی برای ورود به این مرکز فناوری باید از فیلترهای خاصی عبور کنند یا هر تیم استارت آپی  در این مجموعه مورد پذیرش قرار می گیرد؟
ایده هایی با موضوعاتی همچون آب و محیط زیست، انرژی، بهداشت و سلامت و آموزش جزو اولویت های مرکز فناوری است و ما تمایل داریم تیم هایی را که در این حوزه ها مشغول به فعالیت هستند، پذیرش کنیم. البته تا به حال تیم هایی از حوزه های دیگر هم مورد پذیرش قرار گرفته اند. علاوه بر این با توجه به محدودیت های فضا، تیم ها در دو مرحله گزینش می شوند. در مرحله اول معیار هایی نظیر انسجام تیمی، انجام تحقیقات بازار و اثبات اولیه مقیاس پذیری ایده مورد نظر ماست. در مرحله دوم نیز هم بنیانگذاران استارت آپ ها طرح و ایده خود را به صورت حضوری ارائه می دهند و در صورت دریافت حد نصاب امتیاز در مرکز فناوری پذیرش می شوند.
 آیا استارت آپ ها تنها در یک بازه زمانی خاص می توانند از امکانات و خدمات این مرکز فناوری استفاده کنند؟
یک استارت آپ به طور معمول می تواند یک سال در مرکز ما حضور داشته باشد. در واقع دو دوره سه ماهه و یک دوره شش ماهه را باید بگذرانند. در دوره سه ماهه اول به اعتبارسنجی ایده و طرح کسب وکار پرداخته می شود. در سه ماهه دوم محصول اولیه خود را آماده می کنند. در شش ماهه آخر نیز تلاش می کنند تعداد کاربر اپلیکیشن یا وب سرویسشان را افزایش دهند و در نهایت جذب سرمایه کنند. بنابراین بعد از یک سال باید هر تیم مستقل شود.
 طی دو سالی که از عمر مرکز فناوری سامسونگ - امیرکبیر می گذرد، چه تعداد تیم وارد مجموعه شده و چه تعداد خارج شده اند؟
در کل 48 تیم استارت آپی وارد شده اند و در حال حاضر 16 تیم همچنان مستقر هستند. از این 48 تیم، تقریبا شش تیم توانسته اند جذب سرمایه داشته باشند و مستقل شوند.
 پذیرش این مسئله که این مرکز امکانات و خدماتی را بدون هیچ  چشمداشتی در اختیار استارت آپ ها قرار می دهد، احتمالا برای مخاطبان هم کمی عجیب به نظر می رسد. چه اهدافی را در این مسیر دنبال می کنید؟
در این مورد باید به مفهوم مسئولیت اجتماعی اشاره کنم. مسئولیت اجتماعی مجموعه وظایف و تعهداتی است که شرکت ها در جهت حفظ، مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کنند، انجام می دهند. مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت ها فراتر از مباحث اقتصادی و مالی است. کمک به کسب وکار های دانش بنیان در کنار توسعه فرهنگ کارآفرینی یکی از موضوعاتی است که واحد مسئولیت اجتماعی شرکت سامسونگ با همکاری دانشگاه امیرکبیر دنبال می کند. بدیهی است که این فعالیت ها زیرمجموعه مسئولیت اجتماعی تلقی می شود و در نتیجه هدف درآمدزایی نیست.

 به طور کلی وضعیت فضاهای کار اشتراکی در ایران را چطور ارزیابی می کنید؟
این نیاز همواره احساس می شود که فارغ التحصیلان دانشگاه ها در محیط هایی مثل مراکز فناوری قرار بگیرند و مفاهیم کارآفرینی را به خوبی در کنار یکدیگر درک کنند. همان طور که می دانیم این زیست بوم نوپاست و هنوز در حوزه ترویج فرهنگ کارآفرینی نیازمند فعالیت های بیشتری هستیم. در فضای کار اشتراکی تیم های مختلف کنار هم قرار می گیرند و هم افزایی بین افراد تیم ها به وجود می آید که در طولانی مدت اثرات مثبت به مراتب بیشتری از آموزش های صرف خواهد داشت. دلیل اصلی این امر این است که افراد تجارب ارزشمندی را با هم در حوزه های مختلف به اشتراک می گذارند. در چنین شرایطی، مدیریت دانش ایجاد شده بین تیم ها می تواند راهگشای چالش های کسب وکارهای نوپا باشد.
البته مستقر شدن در فضای کار اشتراکی به تنهایی نمی تواند ارزشی برای تیم ها خلق کند. در صورتی که چند تیم در سطح های متفاوت در کنار هم قرار بگیرند، هم افزایی بیشتر می شود و حضور در این شرایط می تواند ارزش آفرین باشد. هنر مدیران فضای کار اشتراکی در این است که تیم ها مثل قطعات یک پازل در کنار یکدیگر قرار بگیرند و مکمل هم باشند. ما همواره تلاش کرده ایم که مدیریت دانش و تجربه همراه با همدلی بین تیم ها شکل بگیرد.
 وضعیت فضای کار اشتراکی در دنیا به چه صورت است؟
روند توسعه فضاهای کار اشتراکی در دنیا رو به رشد است. اصالت و اهداف توسعه این فضاها نیز مبتنی بر زیست بوم هر کشور است. بررسی و دنبال کردن وضعیت فضای کار اشتراکی در دنیا قطعا موثر است، اما ما معتقدیم بدون در نظر گرفتن مقتضیات کسب وکارها در کشور، کارکرد فضای کار اشتراکی بهینه نخواهد بود. به همین خاطر سعی ما بر این است که درک مناسب تری از دلیل تشکیل هر فضای کار اشتراکی در دنیا داشته باشیم و بنا به نیازهای حال حاضر زیست بوم کارآفرینی، خدماتی را در فضای کار اشتراکی به تیم های مرکز فناوری ارائه کنیم.
 چه خلأهایی را در اکوسیستم استارت آپی ایران و فضاهای کار اشتراکی در کشور احساس می کنید؟
یکی از خلأها یا آفت های این اکوسیستم این است که افرادی معدود این فضا را تبدیل به یک فضای ناشناخته می کنند و به خود اجازه  می دهند برداشتی غیرواقعی از آن صورت بگیرد. به طور مثال این اکوسیستم به تنهایی نجات بخش ضعف کسب وکارهای رایج نیست و چالش اشتغال تنها با این فضا حل نمی شود. فراموش نکنیم که این زیست بوم متاثر از اقتصاد کلان است. برای مثال در حال حاضر بدیهی است که سرمایه گذاری های خطرپذیر با روند کندتری صورت گیرد. همچنین خلأ مرجعی کامل و قابل استناد برای جمع آوری داده های تخصصی و صحت سنجی شده کسب وکارها در این اکوسیستم هنوز حس می شود.
 تمایل شرکت های سرمایه گذاری به ویژه وی سی ها به این فضاهای کار اشتراکی چگونه است؟
نماینده های شرکت های سرمایه گذاری و وی سی ها به راحتی می توانند با تیم های استارت آپی در این فضاها تعامل کنند. اگرچه توسعه شبکه سرمایه گذاران یکی از خدمات شتابدهنده ها به شمار می آید، اما بسیاری از فضاهای کار اشتراکی با برگزاری رویداد های مختلف این فرصت را برای نمایندگان شرکت های سرمایه گذاری به وجود می آورند که با نحوه فعالیت های استارت آپ ها آشنا شوند و تیم ها نیز فرصت مناسبی برای جذب سرمایه دارند. مرکز فناوری سامسونگ امیرکبیر نیز در طول مدت فعالیت خود رویدادهایی تحت عنوان «دمو دی» برگزار کرده است و برخی از تیم های این مرکز تواسته اند در این رویدادها جذب سرمایه کنند.
 آینده فضاهای کار اشتراکی در ایران را چطور می بینید؟
توسعه فضاهای کار اشتراکی تابعی از رونق کسب وکارهای نوپا و ترویج فرهنگ کارآفرینی است. بدیهی است که بهبود بستر اقتصادی باعث رونق و توسعه این فضاها خواهد شد و چه بسا در شرایطی مطلوب تر بسیاری از سرمایه گذاران تمایل بیشتری برای توسعه این زیرساخت ها داشته باشند.

منبع: مجله دانش بنیان