اقتصاد دانش بنیان

دلسوزان و دست‌اندركاران علم و فناوري كشور عزم كرده‌اند تا با به ‌ميدان آوردن همت بلند دانشمندان، صنعتگران، فناوران، خيرين و عموم مردم بزرگ ايران، راه دشوار شكوفايي علم و فناوري را تسهيل کنند در این میان نقش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پررنگ است.

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، دلسوزان و دست‌اندركاران علم و فناوري كشور عزم كرده‌اند تا با به ‌ميدان آوردن همت بلند دانشمندان، صنعتگران، فناوران، خيرين و عموم مردم بزرگ ايران، راه دشوار شكوفايي علم و فناوري را تسهيل کنند در این میان نقش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بسیار پررنگ بوده و در سالهای اخیر اقدامات موثری برای توسعه علم و فناوری در ایران که سابقه ای طولانی در این زمینه دارد کرده است و پرچم پر افتخار کشور را پس از سالها دوباره برافراشته است.

امروزه توسعه علم و فناوری یکی از مهم ترین شاخص های توسعه کشورها محسوب می شود و بر همین اساس معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در دولت تدبیر و امید همت کرده است تا در این راه سخت و پیچیده و با کمک گرفتن از سرمايه‌هاي انساني و دانشي دربرنامه‌هاي توسعه کشور حرکتی از اقتصادی مبتنی بر منابع نفتی به سمت اقتصادی دانش‌بنیان و صادرات‌ محور را آغاز کند. در این مسیر، علیرغم تمام دشواری‌ها و پیچیدگی‌های ساختاری، فرهنگی و اجرایی پیش‌روی شکل‌گیری اقتصاد دانش‎بنیان، تلاش شده است تا با تدوین سیاست‌های جامع و جلب مشارکت ذینفعان کلیدی در بخش‌های دولتی، عمومی و خصوصی گام‌های موثری در راستای شکل گیری اکوسیستم نوآوری در فضای اقتصادی و اجتماعی کشور برداشته شود.

معاونت علمي‌ و‌ فناوري رياست جمهوري به‎ عنوان نهادی فرابخشي در بدنه اجرايي دولت، مأموريت اساسي خود را در حوزه های مختلفی چون توسعه تجاری‌سازی فناوری، افزایش توان دیپلماسی فناوری، توسعه فرهنگ اقتصاد دانش‌بنیان و مشارکت فعال در سیاست‎گذاری وفرهنگ‌سازی حوزه علم و فناوری و نوآوری و دیگر محورهای کلیدی تعریف کرده است.

 در این گزارش مروری مختصر بر فعالیت‌های معاونت علمی ‌و ‌فناوری ریاست جمهوری در دو سال گذشته، خواهیم داشت.

شتاب بخشی به توسعه فناوري‎هاي راهبردی و مزیت‎ساز با رویکرد نیازمحور و تجاری‎سازی

یکی از اولویت‎های اساسی معاونت علمی‌و‌فناوری ریاست جمهوری به عنوان دستگاهی فراسازمانی، سیاست‎گذاری، تسهيل‌گری، حمايت‌ و هماهنگی برای توسعه فناوری‎های راهبردی بر اساس اولويت‌های نقشه جامع علمی کشور و با در نظر گرفتن نیازها و مسائل فناورانه است. در این راستا معاونت اقدام به تشکیل ستادهای توسعه فناوری کرده و تاکنون 15 ستاد تشکیل شده است.

بر همین اساس ستادهای توسعه فناوری صنایع دانش‌بنیان دریایی و دریانوردی، نرم و هویت‌ساز، نفت،گاز و زغال سنگ، بهینه‎سازی انرژی و محیط‎زیست و مواد و ساخت پیشرفته، در دولت یازدهم تشکیل شد و علاوه بر این به دلیل اهمیت موضوع فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان، در سال 94 ستاد ویژه توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز ایجاد شد.

بر اساس گزارشهای ارسالی از ستادهای 15 گانه معاونت علمی، تعریف حدود825 طرح توسعه فناوری و تجاری‌سازی در حوزه‎های مرتبط با اولویت‎های نقشه جامع علمی کشور است که عمدتاً طرح‌های تحقیقاتی و پژوهشی به صورت گرنت (کمک بلاعوض) و طرح‌های تجای‌سازی با استفاده از مدل تسهیلات مورد حمایت قرار گرفته‌اند.

 

اقدامات کلیدی در راستای توسعه فناوری‌های راهبردی

حمایت از حدود 825 طرح توسعه فناوری و تجاری‌سازی در ستادهای توسعه فناوری، تشکیل مرکز ملی فضایی و هسته های فناوری، تشکیل ستادهای توسعه فناوری صنعت نفت، گاز و ذغال‏سنگ، ستاد توسعه فناوری‏های نرم و هویت‏ساز، ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش‏بنیان دریایی، ستاد توسعه فناوری بهینه‏سازی مصرف انرژی و محیط زیست، مواد و ساخت پیشرفته، تدوین و تصویب اسناد راهبردی ستادهای توسعه فناوری‎های راهبردی، تغییر نگرش حمایت از طرح‎های صرفا پژوهشی و طرف عرضه به حمایت از طرح‎های کاربردی‌-‌راهبردی و بازارمحور، توسعه تعاملات استانی و بین دستگاهی با هدف احصاء نیازهای فناوری دستگاه­های دولتی و تامین آن از طریق ظرفیت‎های داخلی کشور، توسعه شبکه آزمایشگاهی فناوری راهبردی با مشارکت و توانمندسازی آزمایشگاه‎های دولتی وخصوصی مرتبط برای پشتیبانی موثر  از فرآیندهای توسعه فناوری و استانداردسازی محصولات دانش‎بنیان و تشکیل برنامه مشترک معاونت علمی و فناوری با معاونین فناوری و پژوهشی دانشگاه‌های بزرگ با هدف توسعه فناوری‌های اولویت‌دار و رفع چالش‌های اساسی کشور، کلیدی ترین اقدامات انجام شده توسط ستادهای 15 گانه معاونت علمی در این دو سال بوده است.

 

تشکیل مرکز ملی فضایی ایران

این مرکز طی دستور رییس جمهور و با مأموریت هماهنگی، سیاست‎گذاری، برنامه‎ریزی و نظارت بر حوزه فضایی کشور تشکیل شد، به منظور ساماندهی فعالیت‌هاي فضایی، برنامه 41 ساله اول فضایی کشور براي بازده زمانی سال‌هاي 22 تا 94 تدوین شده است. با توجه به اینکه از لحاظ زمانی این برنامه به اتمام رسیده است، لازم است با در نظر گرفتن راهبردهاي برنامه 2 ساله ششم و شرایط کشور، برنامه‎اي منسجم به منظور جهت‎دهی و هماهنگی فعالیت‎هاي فضایی در جهت رفع نیازهاي موجود کشور در حوزه فضا تدوین شود.

‎ توسعه پلتفرم ماهواره های دانشگاهي ایرانباس، توسعه کاربردهای فضایی، تشکیل شوراي سياست پژوهي براي بحث و بررسی در خصوص مسایل کلان حوزه فضایی کشور، توسعه همکاری‌های بین‌المللی به‌ویژه با کشور روسیه و آژانس فضایی اروپا، دبيري کارگروه حقوق و دیپلماسي هوا فضا و کارگروه فضا و امنيت ملي، ارائه خدمات اطلاع‎رسانی و ترویج شامل؛ تهیه برنامه‌های یکساله روابط عمومی، دبیرخانه و هفته جهانی فضا، ارتباط با رسانه‏ها، راه‎اندازی پایگاه اینترنتی مرکز، حضور در نمایشگاه ماکس 2015، تدوین چندین عنوان کتاب دوزبانه در خصوص معرفی توانمندی‌های فضایی ایران و توانمدسازی داخلی مهم ترین اهداف تعیین شده برای این مرکز ملی عنوان شده است.

مرکز راهبردی فناوری‎های همگرا(NBICS)

فناوری همگرا تلفیقی از فناوری‌های نوظهور است که در سال‎های اخیر سرمایه‌گذاری‌ها و پیشرفت‌های زیادی در زمینه آن در جهان اتفاق افتاده است. مرکز راهبردی فناوری‎های همگرا به تازگی فعالیت جدی خود را در معاونت علمی‌و‌فناوری ریاست جمهوری آغاز کرده است و با توجه به جدید بودن حوزه دانشی مربوطه در سطح جهان و به‌ویژه در ایران، تمرکز کوتاه‌مدت این مرکز بر ترویج و فرهنگ‌سازی حوزه فناوری‎های همگرا در جامعه و علی‌الخصوص بین جوانان و متخصصان قرار گرفته است. البته این مرکز، فعالیت‎های خود را در حیطه تحلیل حوزه‎های همگرا در محصولات فناوری نانو، تحلیل حوزه‌های همگرا در طرح‎های نوآورانه فناوری نانو، تحلیل حوزه‌های همگرا در حوزه‌های محصولات دانش‎بنیان و تدوین نسخه اولیه سند تعاریف فناوری‌های همگرا را در دستور کار قرار داده‌است.

فدراسیون سرآمدان علمی ایران

این برنامه با هدف افزایش کیفیت علمی کشور، افزایش تعاملات بین‌المللی با محققان معتبر جهان، استفاده از زیرساخت‌ها و امکانات مراکز معتبر علمی جهان و کمک به توسعه کیفی علم و فناوری کشور تدوین و اجرا شده است. باشگاه در نظر دارد با شناسایی مستمر افراد توانمند علمی و ارائه حمایت‌های ویژه از این افراد، کشور را به سمت مرجعیت علمی در جهان سوق دهد و بر این اساس فدراسیون سرآمدان علمی حمایت‌هایی را در دو بخش حمایت از پژوهش‌های فاخر و حمایت از افراد سرآمد تنظیم و ارائه می‌کند.

 

شکل‎دهی به شبکه آزمایشگاهی فناوری‌هاي ‌راهبردی به عنوان یک زیرساخت ملی

تاسیس و راه‎اندازی آزمایشگاه‌های خدمات تخصصی از حیاتی‎ترین والزام‎آورترین اقداماتی است که با توجه به مراحل تکامل و به نتیجه رسیدن مراحل توسعه محصولات دانش‌بنیان اعم از اثبات فناوری، تولید و ارائه به بازار، باید انجام شود  که در همین راستا دستورالعمل چگونگی حمایت از شکل‌گیری و توسعه آزمایشگاه‌های مربوط در حوزه های تخصصی توسط معاونت تهیه و اجرا شد.

اقدام جدید در این حوزه از سال 1393 آغازشد و درسال 93 حدود 50 آزمایشگاه به صورت عضوقطعی به ارائه خدمت به مشتریان پرداختند و درآمد حاصل از خدمات مورد تایید شبکه آزمایشگاهی115 میلیارد ریال بوده است. تا بهمن سال‎جاری، حدود  430 آزمایشگاه برای عضویت درشبکه آزمایشگاهی فناوری‌هاي‌ راهبردی درخواست داده‎اند که بالغ بر 100 آزمایشگاه تاکنون به صورت قطعی در 26 استان کشور به شبکه آزمایشگاهی فناوری‌هاي ‌راهبردی پیوسته‌اند.

تشکیل هسته‎های فناوری از اولویت‎های نقشه جامع علمی کشور

در راستای تحقق اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور، معاونت علمی ‌و ‌فناوری ریاست جمهوری با توجه به جایگاه حاکمیتی و فرادستگاهی و نظر به ماموریت‌های محوله ضمن پرهیز از گسترش سازمانی در تلاش است تا با ایجاد و راه‌اندازی هسته و شبکه‌های فناوری سبب توسعه فناوری در حوزه‌های دارای اولویت شود.

این هسته‎ها به‎ هیچ عنوان ایجاد یک ساختار یا تشکیلات جدید نبوده و تنها از طریق هماهنگی و شبکه‌سازی مابین ظرفیت‎های موجود کشور فعالیت خواهند کرد و تاکنون اقدامات اولیه برای راه‎اندازی هسته‌های رباتیک وهوش مصنوعی، لیزر و فوتونیک، کشاورزی، HSE (بهداشت، ایمنی و محیط زیست)، نساجی و مواد پیشرفته شروع شده است و سایر اولویت‎ها همچون معدن، معماری و ساختمان، فناوری‌های مدیریت شهری، تغذیه و امنیت غذایی و غیره در دستور کار قرار گرفت.

صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور

هدف از تأسیس این صندوق، شکوفایی امور تحقیقاتی در راستای تولید علم، فناوری و تجاری‌سازی و بهره‌مند شدن مردم از نتایج آن‌ها، از طریق ارائه کمک‌ها و خدمات حمایتی مادی و معنوی به پژوهشگران و فناوران حوزوی و دانشگاهی ایرانی اعم از حقیقی و حقوقی است. بر اساس گزارش تامسون رویترز (Thomson Reuters) صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشوررتبه اول در کشور را در حمایت از پژوهش و تولید علم داشته است.از تاریخ از نیمه دو.م سال 92 لغایت اواخر سال جاری اعتبار طرح‎های پژوهشی که به صندوق ارائه و یا از طریق تفاهم‌نامه تعهد شده، حدود 300 میلیارد ریال بوده است.

کارگروه کرسی پژوهی

کرسی پژوهشی اعتبار ویژه پژوهشی است که در راستای تحقق اهداف صندوق و برای اجرای یک برنامه راهبردی تحقیقاتی متشکل از مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و پروژه‌های هدفمند به دانشمندان برجسته که داخل و خارج کشور شناخته شده باشند و پژوهشگران جوان تعلق می‌گیرد.

حمایت از پسا دکتری

صندوق در قالب دریافت مستقیم طرح‎های پسادکتری و تفاهم‎نامه با دانشگاه‎ها در سال 93 و 94 حدوداً تعداد 1200 پسادکتری اعطا کرده است و اعتبار تعهد شده توسط صندوق برای طرح‌های تحقیقاتی پسادکتری در حدود 315 میلیارد ریال بوده است.

 

رشد 40 برابری شرکت‌های دانش‌بنیان

بر اساس گزارش‌های ارسال شده، در دولت یازدهم با رشد 40 برابری تعداد شرکت‌های دانش‎بنیان تایید صلاحیت شده روبرو هستیم که این رشد قابل توجه به دلایل مختلفی نظیر تدوین و اصلاح آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‎ها با هدف فعال سازی ظرفیت‎های قانون، برقراری سطح بالای تعامل با دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط، اطلاع‎رسانی، شفاف‎سازی و اعتمادسازی بخش خصوصی (نخبگان و پژوهشگران) کشور، تامین و تزریق بهنگام منابع مالی و ایجاد زیرساخت‌های عملیاتی دانست.

تصویب قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در سال 89، ظرفیت‌های حمایتی مناسبی برای توسعه این شرکت‌ها پیش بینی شد که به دلایل متعدد تا سال 92، اجرای جدی این قانون به تعویق افتاد.

رویکرد اجرایی و عملیاتی دولت یازدهم، بر اجرایی‎سازی این قانون متمرکز شده است، به‎ همین منظور در گام نخست؛ شناسایی و ارزیابی شرکت‎های دانش‎بنیان در دستور کار قرار گرفت. تا پایان سال 92، تنها 52 شرکت ‌تائید صلاحیت ‎دانش‎بنیان را اخذ کرده بودند که با رشد 27 برابری در پایان سال 93 به حدود 1500 شرکت رسیدند و تا بهمن 94 تعداد شرکت‎های دانش‌بنیان تائید‌ صلاحیت ‌شده بالغ بر 2 هزار و 100  واحد است. بیشترین سهم از شرکت‎های دانش‌بنیان مربوط به حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات، اپتیک و فوتونیک، سخت‎افزارهای رایانه‌ای، مخابراتی، برق و کنترلی و الکترونیکی است.

نوپا بودن سایر حوزه‌ها نظیر؛ فناوری‎های همگرا (NBICS) موجب شده که به لحاظ تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان کمتر از سایر حوزه‌ها باشند، اما در سال‌های اخیر، در این حوزه‌ها نیز رشد چشمگیر و قابل توجهی داشته‎ایم و انتظار می‎رود تا 5‌ سال آینده بین تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در تمامی حوزه فناوری‌های همگرا توازن برقرار شود. با حمایت‌های صورت گرفته،شرکت‎های دانش‌بنیان تا کنون برای حدوداً 35 هزار نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده و  با درآمدی بالغ بر 70 هزار میلیارد ریال، رشد قابل توجهی را تجربه کرده‌اند.

رشد 40 برابری تعداد شرکت‎های دانش‎بنیان و عبور از مرز 2 هزار و 100 شرکت تایید صلاحیت شده، عبور از مرز  70هزار میلیارد ریال فروش شرکت‌های دانش‌بنیان، نهادینه‎سازی حمایت برای برخورداری از معافیت مالیاتی شرکت‎های دانش‎بنیان بارشدی 27 برابری و نهادینه‎سازی حمایت برای برخورداری از معافیت عوارض گمرکی شرکت‎های دانش‎بنیان از مهم ترین اتفاقات مهم در حوزه شرکت های دانش بنیان است.

همچنین علیرغم محدویت‎های مالی دولت در تامین منابع، تخصیص 500 میلیارد دلار به صندوق نوآوری وشکوفایی در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان،  عبورازمرز 35.000 نفر اشتغال مستقیم در شرکت‎های دانش‎بنیان علیرغم رکود در فعالیت واحدهای صنعتی وخدماتی، تکمیل آیین‎نامه‎های قانون حمایت‎ از شرکت‎ها و موسسات دانش‌بنیان وزمینه‌سازی برای حضور جدی شرکت‌های متوسط و بزرگ صنعتی در حوزه دانش‌بنیان، تدوین و اجرایی‎سازی آئین‎نامه تسهیلات نظام وظیفه تخصصی برای افراد فعال در شرکت‌های دانش‌بنیان و نهادسازی و مشارکت جدی بخش خصوصی در فرآیند ارزیابی و ارتقای توانمندی شرکت‎های دانش‎بنیان از دیگر اتفاقات مهم در حوزه شرکت های دانش بنیان محسوب می شود.

 

نشست هم‌اندیشی فعالان اقتصاد دانش‌بنیان و نوآوری

معاونت علمی و فناوری به منظور فرهنگ‌سازی و ترویج علم و فناوری در جامعه از طریق تولید برنامه‌های مشترک در حمایت از محصولات و خدمات دانش‌بنیان ساخت داخل و در نظر گرفتن تخفیف فرهنگی در تبلیغ و معرفی این محصولات، تفاهم‌نامه همکاری با صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران منعقد شد. همچنین در راستای فرهنگ سازی و ترویج موضوع اقتصاد دانش‌بنیان و معرفی کسب‌و‌کارهای نوین و شرکت‌های نوآور، نخستین نشست هم‌اندیشی فعالان اقتصاد دانش‌بنیان و نوآوری، به همت ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان و با حضور رئیس جمهور در سال جاری برگزار شد. در حاشیه این نشست، بازدید از نمایشگاه تعدادی از شرکت‌های دانش‌بنیان نیز فراهم شده بود.

 

نهادینه ساختن جریان تجاری‎سازی در فعالیت‎های توسعه فناوری

حمایت از بیش از 50 طرح کلان ملی، حمایت از بیش از 250 طرح تجاری‎سازی، برگزاری دو دوره نمایشگاه تجهیزات آزمایشگاهی ساخت ایران با حضور بیش از 800 شرکت و بیش از 100‌میلیارد تومان فروش برای شرکت‎ها، حمایت از دانشگاه‎ها برای ورود به نسل سوم (دانشگاه‌های فن‌آفرین) با طراحی جایزه تجاری‎سازی، ایجاد مراکز نوآوری و شتاب‌دهی فناوری دردانشگاه‌ها (18 مرکز)، راه‎اندازی بازار دارایی فکری با مشارکت سازمان بورس و ارائه 79 طرح، اختراع و نشان تجاری و انجام دو معامله (یک طرح صنعتی و یک اختراع)، برگزاری جشنواره علم تا عمل با حضور بیش از 600 شرکت و ایجاد تعامل سه جانبه بین بهره‌بردار، مجری و سیستم ارزیابی، نظارت و جذب 900 میلیارد ریال اعتبار از طرف بهره‌برداران مهم ترین اقدامات کلیدی در حوزه بازارسازی و تجاری سازی محصولات دانش بنیان است.

 

طرح کلان ملی موتور محرک توسعه تجاری‌سازی و کارآفرینی فناورانه

طرح کلان ملی، طرح دانش‎بنیانی است که با سطوح بالای آمادگی فناوری و دارای ارزش افزوده اقتصادی بالا که از نظر اهمیت، حیطه کار و پیچیدگی نیازمند تلاش مشارکتی همه ‎جانبه و هماهنگ بین عناصر و بازیگران مختلف است و سبب رفع نیازهای اساسی و راهبردی کشور به محصولات و خدمات مبتنی بر فناوری و نوآوری می‌شود. ازسال 87 تا‌ 92 حدود 100 طرح كلان ملي فناوري و نوآوري با اعتباري درحدود 2 هزار 200 ميليارد ريال و در دولت یازدهم بیش از50 طرح با اعتباری بالغ بر یک هزار و 500 میلیارد ریال در حوزه‌هاي مختلف؛ سلامت و درمان، كشاورزي، هوافضا، حمل‌و‌نقل، علوم وفنون هسته‌اي و صنايع توليدي ديگر در معاونت مصوب شده و در حال اجرا و پیگیری است.

دستاوردهایی که برای نخستین ‌بار در کشور به بهره‌برداری رسيده است شامل؛ مواردی ازقبیل؛ توليد برخی از راديوداروها، داروهاي وارداتي و تجهيزات پزشكي پیشرفته، راه‌اندازي شبكه ملي پايش و پيش‎بيني دريايي كشور، راه‎اندازی سامانه پرتودهي صنعتي چند منظوره گاما، توليد تخم مرغSPF، راه‎اندازي مراكز هوانوردي عمومي، توليد ميگويSPF، تولید ماشين‎آلات و تجهيزات پیشرفته كشاورزي، راه‎اندازی سامانه تونل باد عمودي، طراحی و ساخت هواپیمای دریایی دوزیست و دستاوردهای ارزنده دیگری است که تا کنون در گزارش‎های تحلیلی به آنها اشاره شده است.

نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران تجلی توان ایرانی

به منظور بازارسازی و حمايت از سازندگان تجهيزات پزشکی پيشرفته و اعطاي آن به بيمارستان‌ها و مراكز درماني كشور در راستاي كمك به طرح تحول نظام سلامت كشور آیئن‌نامه پیش‌خرید تجهیزات پزشکی ساخت داخل تدوین، تصویب و اجرا شد و پس از برگزاری جلسات متعدد و بررسی و ارزیابی طرح‎های واصله به کمیته اجرایی آئین‌نامه مذکور، دو طرح مورد تأیید قرار گرفته و یک طرح با اعتباری بالغ بر 4/18 میلیارد ریال به تصویب رسیده است.

سومین دوره نمایشگاه در سال 94 با حضور 400 شرکت و معرفی 8000 محصول برگزار شد که منجر به 700 میلیارد ریال خرید ازشرکت‌های دانش‌بنیان شد. در این دوره برای خریداران بخش خصوصی تسهیلات لیزینگ 9 درصدی تا سقف 5 میلیارد ریال قرار داده شده است.

 

 

جایزه تجاری‌سازی فناوری به دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی

از اصلی‎ترین مولفه‎هاى زیست‎ بوم کارآفرینى، دانشگاه‌‎هایى است که تنها به بودجه دولتى متکى نباشند و با تجاری‌سازى نتایج پژوهش‎ها، علاوه ‎بر ایجاد اشتغال براى دانش‎آموختگان، بتوانند منبع درآمدى براى پوشش هزینه‎هاى پژوهش و سایر هزینه‎ها خلق کنند و از این طریق در اقتصاد دانش‎ بنیان سهم داشته باشند.

درراستای سومین رویکرد، باهدف ترویج، شبکه‌سازی و حمایت از فعالیت‌های فناورانه رویداد اعطای جایزه تجاری‌سازی فناوری به دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی بر اساس آيين‌نامه تجاري‌سازي نتايج تحقيقات دانشگاهي طرح ‎ریزی و اجرا شد. این جایزه با هدف تقویت کارآفرینى دانشگاهى و گسترش پژوهش‎هاى کاربردى شکل گرفته است. بر اساس این آیین‌نامه اگر دانش فني حاصل شده توسط اساتيد دانشگاهي در قالب يك شركت دانش‌بنيان به محصول تبديل شود و به بازار هدف عرضه شود، معادل 5 درصد فروش شركت‌هاي دانش‌بنیان مذكور به دانشگاه‌هاي متبوع به ‎عنوان جايزه تجاري‌سازي پرداخت مي‌شود. که در نهایت بر اساس موافقت‌نامه های همکاری بین معاونت علمی ‌و فناوری ریاست جمهوری و رؤسای 30 دانشگاه، جایزه تجاری‌سازی برای سال مالی 1393 محاسبه و پرداخت شد.

 

شتابدهی شکل‌گیری شرکت های دانش‌بنیان با راه‌اندازی مرکز نوآوری و خدمات فناوری

با هدف ارتقای کسب ‌و ‌کار شرکت‌های دانش‌بنیان و تشویق دانشجویان به راه‌اندازی کسب‌ و‌ کار مبتنی بر فناوری، معاونت علمی ‌و ‌فناوری اقدام به حمایت از راه‌اندازی مراکز نوآوری و خدمات فناوری در دانشگاه‌ها و پارک‌ها کرده است. این حمایت‌ها به ‌صورت کمک بلاعوض و یا تسهیلات قرض‌الحسنه بوده که از سال 93تا‌کنون، 18 مرکز نوآوری با حمایت 209 میلیارد ریال تاسیس شده‌اند. همچنین از ابتدای سال 93 تاکنون به‌ منظور حمایت از زیرساخت، تعداد 8 پارک، مرکز رشد و دانشگاه به میزان 73 میلیارد ریال مورد حمایت قرار گرفته‌اند.

 

جشنواره و نمایشگاه ملی علم تا عمل

جشنواره  و نمایشگاه ملی علم تا عمل محملی برای تبلور تجار‌ی‌سازی فناوری و به تصویر کشیدن ظرفیت استان‌های سراسر کشور در جریان توسعه فناوری است که یکی از اهداف آن تمهید ابزارها و سیاست‌های حمایتی مناسب برای ارتقای فناوری صنعت‌ ساز درکشوراست

برگزاری سه دوره جشنواره و نمایشگاه ملی علم تا عمل تجارب و دیدگاه خوبی را برای معاونت ایجاد کرد که حاصل آن اعمال تغییرات چشمگیر در روند اجرای نمایشگاه است. نمایشگاه ملى علم تا عمل که پنجمین دوره آن در اسفندماه93 برگزار شد، طرح‎هاى موفق در حوزه تجاری‎سازى فناورى را از استان‎هاى سراسر کشور به معرض نمایش و داورى می‌گذارد.

 

کانون پتنت ایران

این دفتر با موافقت معاونت علمی‌و‌فناوری ریاست جمهوری، در قالب «کانون پتنت ایران» امور مرتبط با حوزه مالکیت فکری و به شکل ویژه، ثبت اختراع را در تمامی رشته‌های علمی و فنی عهده‌دار است. این کانون اقداماتی را نیز در زمینه ترویج و فرهنگ‌سازی مباحث مالکیت فکری از قبیل طراحی و انتشار بنر، تدوین و انتشار کتاب، کاتالوگ، پوستر و اینفوگرافیک آموزشی و ترویجی، تهیه خبر، مقالات آموزشی و تحلیلی و تولید فیلم معرفی کانون پتنت ایران انجام داده است.

تاکنون ثبت 5 علامت تجاری داخل کشور و 5 علامت تجاری خارج از کشور را مورد حمایت قرار داده است. همچنین این کانون تا کنون 16 وام قرض‎الحسنه 50 میلیون تومانی به شرکت‎های دارای پتنت اعطا کرده است. حمایت تشویقی از دانشگاه‎های دارای پتنت در دفاتر ثبت اختراع معتبر دنیا و همچنین تحلیل اختراع و رصد فناوری از دیگر فعالیت‎های این کانون است.

پارک پردیس

پارك فناوري پرديس با رويكرد فرابخشي و جلب همكاري همه دستگاه‌هاي مرتبط در كشور در جهت رفع نيازهاي استراتژيك در حوزه فناوري، همچنين، تاثيرگذاري و توسعه همكاري‌هاي بين‌المللي ايجاد شده است. پارك داراي يك شبكه داخلي و خارجي همكار با بيش از 30 سازمان داخلي، 12 سازمان خارجي و عضويت در 4 انجمن بين‌المللي علمي و فناوري از جمله انجمن بين‌المللي پارك‌هاي علمي(IASP) و انجمن شهرهاي علمي جهان(WTA) است.

نتایج اقدامات و فعاليت ستاد پارك را مي‌توان در انجام طرح‌های مهمی همچون برگزاری نشست‌های تبادل فناوری، برگزاری برنامه‌های دوره‌ای ارتباط صنعت و دانشگاه، راه‌اندازی فن بازار ملی ایران، تدوين و ارايه طرح ايجاد اولین شهر تخصصی كشور با ماموریت علم و فناوری،م شاركت  در راه‌اندازی مدل سرمایه‌گذاری ریسك‌پذیر (VC) در كشور و تدوين مدل بومي تجاري‌سازي و اجراي آن براي صدها طرح و پروژه فناورانه دید. همچنین تهیه بسته حمایتی صادرات فناوری‌های پیشرفته با كمك سازمان توسعه تجارت، راه‌اندازی صندوق توسعه فناوری‌های نوین، راه‌اندازی مركز خدمات تخصصی فناوری، ایجاد بوستان دانشمندان ایران و جهان، ارايه و تصويب طرح جايزه علمي و فناوري پيامبر اعظم(ص) در شوراي عالي انقلاب فرهنگي و برگزاري اولين دوره آن در سال 94، برگزاري سالانه نمايشگاه بين‌المللي فناوري و نوآوري (INOTEX)، ايجاد شبكه تبادل فناوري (فن‌بازار) هشت كشور اسلامي (D8)، تاسيس مركز رشد فناوري نخبگان، ايجاد مركز شتابدهي نوآوري و مركز توسعه كسب و كار فناوري، مشاركت در راه‌اندازی بورس شركت‌های دانش‌بنیان با سازمان بورس و اوراق بهادار و انعقاد قرارداد تجاری‌سازی نتایج یافته‌ها و دستاوردهای واحدهای فناور از دیگر اقدامات پارک پردیس است.

 

طراحی الگوی سرمایه‎گذاری شرکت‌های دانش‎بنیان

از عناصر کلیدی زیست‎بوم کارآفرینى، شرکت‌هاى سرمایه‎گذارى جسورانه یا خطرپذیرهستند. سرمایه‌گذارى جسورانه یک روش تامین مالى نوین ویژه شرکت‌هایى است که در دوران خطرناکی از چرخه عمر خود به ‎سر می‌برند. این روش در سراسر جهان به‌ عنوان یکى از کارآمدترین روش‌هاى تامین مالى براى طرحها و شرکت‌هاى نوآور شناخته شده و با موفقیت‌هاى چشمگیرى که به ‎دست آورده، چهره دنیا را در برخى حوزه‎هاى فناورانه تغییر داده است. معاونت علمی ‌و ‌فناوری ریاست جمهوری در اقدامی مشارکتی و تعاملی الگوى بومى براى توسعه صنعت سرمایه‌گذارى جسورانه در کشور را طراحی کرد.

 

 

حمایت از راه‌اندازی بازار دارایی فکری

از مشکلات و معضلات بسیاری از صاحبان ایده و تفکر، جذب سرمایه‎گذار است و چه بسیار ایده‎ها و طرح‎های نوآورانه‌ای که به واسطه عدم امکان جذب سرمایه‎گذار در زمان مناسب، به دست فراموشی سپرده شده‎اند. از این رو در دولت یازدهم، معاونت در راستای توسعه بازار، بازار دارایی فکری را با تعامل شرکت فرابورس و پارک فناوری پردیس راه‎اندازی کرد که تاکنون 76 اختراع، دو طرح صنعتی و یک نشان تجاری در فهرست عرضه بازار دارایی فکری درج شده و دو طرح (یک طرح صنعتی و یک اختراع) به ارزشی بالغ بر 5/2 میلیارد ریال مورد معامله قرار گرفته که منجر به تولید انبوه شده است. در همین راستا به ‌منظور حمایت از بازار دارایی فکری و تقویت تقاضای بازار بسته حمایتی طراحی شد که بر اساس آن، 80 درصد مبلغ ارزش‎گذاری طرح تا سقف پنج میلیارد ریال به خریدار طرح یا اختراعات بازار دارایی فکری به‌ صورت وام پرداخت می‌شود.

 

نخستین جشنوارۀ دانش‌آموزي دريا

جشنوارۀ دانش‌آموزي دريا براي اولين‌باردرمهرماه1394 به كوشش ستاد توسعه فناوری و صنایع دانش‌بنیان دریایی و دریانوردی و با همكاري بنيادنخبگاناستان‌هايساحليهفت‌گانه،با هدف فرهنگ‌سازي، ترويج و جلب توجه دانش‌آموزان مستعد به حوزۀ دريا و صنايع دريايي در سطح دانش‌آموزان برگزار شد. در اين جشنواره، حدود 5 هزار دانش‌آموز با مسئلۀ دريا و اهميت و ضرورت توجه به آن آشنا شدند.

 

نخستين رويداد بومي كارآفريني با محوريت صنايع دستي و گردشگري

اين رويداد در آبان‌ماه 94 با حمايت ستاد توسعۀ فناوري‌هاي نرم و هويت‌ساز و حضور بیش از 50 نفر و در قالب 7 تیم برگزار شد. هدف اين رويداد، ايجاد، تثبيت و توسعه كسب‌وكارهاي نوپا در حوزۀ صنايع دستي و گردشگري بود. با توجه به رویدادهای مشابه در حوزه کارآفرینی، این رویداد به لحاظ محتوایی تفاوت‎های چشمگیری داشت و از نوآوری ویژه‎ای برخوردار بود که عبارتند از؛ محتوای آموزش و شیوه‌های تیم سازی و ارزیابی کمیته محصولات قابل پذیرش.

 

نخستین جشنواره و نمایشگاه ملی فناوری‌های آب، خاک و محیط زیست

این جشنواره و نمایشگاه ملی در خردادماه 94 از سوی ستاد توسعه علوم و فناوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست و با همکاری وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری تهران و انجمن‎های علمی مرتبط برگزار شد.

هدف از برگزاری این نمایشگاه، ارائه دستاوردهای حاصل از فرآیند تجاری‎سازی فناوری و نوآوری، فراهم کردن محیط مناسب جهت آشنایی و تفاهم میان عرضه‎کنندگان فناوری، نهادهای استفاده‎کننده از فناوری، سرمایه‎گذاران و سایر ذی‎نفعان عرصه تجاری‎سازی، تسهیل و بسترسازی فرآیند تجاری‎سازی دستاوردهای علمی‌ و ‌فناوری و محصولات دانش‎بنیان کشور، بسترسازی عرضه ایده‎های جدید ارتقای سطح آگاهی‎های عمومی با موضوع جشنواره بود.

 

جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی، فرآورده‌های طبیعی و طب سنتی ایران

با وجود ظرفیت بالای گیاهان دارویی در تقویت اقتصاد دانش‌بنیان و جلوگیری از خام‌فروشی و همچنین مزیت نسبی بالای کشور، همچنان این حوزه مغفول و ناشناخته مانده است. برگزاری این جشنواره و نمایشگاه را می‎توان ابتکاری ارزشمند برای زمینه‎سازی بهره برداری از ظرفیت بالای گیاهان دارویی کشور توسط ستاد توسعة علم و فناوری گیاهان دارویی برشمرد. دومین جشنواره و نمایشگاه گیاهان دارویی، فرآورده‌های طبیعی و طب سنتی مهرماه 93 برگزار شد.

 

جشنواره زیست فناوري ایران

سومین دوره این جشنواره در اردیبهشت‌ماه امسال باحضور بیش از 160 شرکت فعال زیست ‌فناور، مراکزعلمی و دانشگاهی، مراکز سیاست‌گذاري و انجمن‎هاي علمی این حوزه و سایر مراکز مرتبط با زیست‎فناوري با هدف شناخت پتانسیل‏هاي تحقیقاتی و صنعتی کشور در ابعاد مختلف دارویی، پزشکی، کشاورزي، صنعتی، محیط زیست، تقویت همکاري بین اجرا و پژوهش، زمینه‏سازي براي حضور شرکت‌هاي زیست‎فناور در بازارهاي بین‌المللی، ارتقاي دانش عمومی در حوزه زیست‌فناوري برگزارشد.

 

جشنواره دانش‌آموزی زیست‌فناوری

دومین دوره این جشنواره دوسالانه در فروردین 93 با هدف ايجاد فضاي رقابتي سالم به‌منظور ترويج زيست‌فناوري و هدايت فعاليت‌هاي نوآورانه و فناورانه زيست‌فناوري در بين دانش‌آموزان، افزایش انگيزش دانش‌آموزان به مطالعه و پژوهش در زيست‌فناوري و نهادينه كردن كاربردهاي زيست‌فناوري در زندگي روزمره ميان دانش‌آموزان توسط ستاد توسعه زيست‌فناوري با حضور حدود 830 دانش‎آموز برگزار شد.

 

نمایشگاه بین‌المللی فناوری و نوآوری (INOTEX)

پارک فناوری پردیس پس از دو سال تجربه ‌موفق برگزاری نمایشگاه بین‌المللی فناوری‌های پیشرفته، برآن شد تا در سال سوم برگزاری این نمایشگاه، با هدف‌گذاری مناسب زمینه را برای حضور شرکت‌های توانمند فناور از كشورهاي مختلف دنيا در كنار شركت‌هاي فناور ایراني فراهم كند تا هدف اصلی نمایشگاه را که بسترسازی برای تبادلات فناوری میان شرکت‌های توانمند خارجی و شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور ایرانی است، هر چه بهتر فراهم آورد.

در سال 94 در مجموع از بین حدود 125 شرکت ایرانی ارزیابی شده،71 شرکت جهت حضور در نمایشگاه واجد شرايط شناخته شدند. در بخش شرکت‌های خارجی نیز از میان حدود 60 شرکت متقاضی 47 شرکت مورد تأييد قرار گرفته و در نمایشگاه حضور پیدا کردند.

 

جايزه مصطفي(ص)

طراحی و اجرای جایزه مصطفی(ص) در سال 91 به پیشنهاد ایران آغاز شد. شورای سیاست‎گذاری جایزه که وظیفه تعيين خطي‌مشي و اصول حاكم بر جايزه و همچنين نظارت بر این رویداد جهانی را برعهده دارد متشکل از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و نیز مراکز علمی عضو سازمان همکاری‌های اسلامی است. این جایزه به اثری شاخص در مرزهاي دانش اعطا خواهد شد که تأثیراتی مشخص بر زندگی بشر داشته و منجر به بهبود آن شده و همچنين توسعه‌دهنده مرزهای دانش با استفاده از روشهای نوین علمی باشد. جایزه علمی فناوری مصطفی(ص)، با مديريت پارك فناوري پرديس به ‎صورت دوسالانه به دانشمندان و پژوهشگران برتر جهان اسلام اهدا می‌شود.

توسعه تبادلات فناوری و زیرساخت‎های صادرات محصولات دانش‎بنیان

ایجاد و تقویت همکاری های بن المللی مهم ترین وظیفه وزارت مور خارجه مهم ترین امروز وزارت امور خارجه است که در سالهای گذشته رویکرد فناورانه این وزاتخانه نتایج مثبتی به دست نیاورده بود تا اینکه با شروع فعالیت های حوزه بین الملل معاونت علمی، این وزارتخانه در حال حاضر عنوان یکى از بازوان اصلى نظام نوآورى کشور نقش‌آفرینی می‌کند و یکى از رسالت‎هاى خود را، تسهیل تعاملات و همکارى‌هاى فناورانه مى‌د‌اند.

حاصل این تعاملات طی سال گذشته امضای تفاهم‌نامه‎اى با عنوان برنامه اقدام مشترک است که فیمابین معاونت علمى‌ و ‌فناورى و وزارت امور خارجه امضاشد. در قالب این تفاهم‌نامه سرفصل‌هاى آموزشى مربوط به دیپلماسی علم و فناوری به مجموعه آموزش‌هاى کارکنان جدید وزارت امور خارجه و دوره‌های ارتقاء به رایزن یکمی و دبیر اولی و غیره افزوده شد.

در طی یک‌سال گذشته 7 دوره با حضور بیش از 200 دیپلمات وزارت امور خارجه در پارک فناوری پردیس برگزار شده است. درحوزه تبادلات فناوری و ارتباطات دوجانبه با سایر کشورها، تلاش وسیعی با همکاری نزدیک با وزارت امورخارجه برای افزودن سرفصل همکاری‌های فناوری به همکاری‌های دوجانبه کشور خصوصا در حوزه فناوری‌های پیشرفته صورت گرفته است.

روسیه

بالاترین سطح روابط دوجانبه در حوزه علمی و فناوری در دو سال اخیر با کشور روسیه در قالب طراحی و ایجاد کمیسیون عالی همکاری‌های فناوری شکل گرفته است. همچنین برای تسهیل همکاری‌ها مجموعه‌ای از ساز وکارها و زیرساخت‌ها از جمله صندوق‌های مالی مشترک، مکانیزم‌های تشویقی، نشست‌های متخصصین با مشارکت طرفین در حال ایجاد است.

چین

همچنين برای تعامل با كشور چين به‌عنوان يكي از كشورهاي داراي ارتباط استراتژيك با ايران، زيرساختی برای هدایت و حمایت از همکاری‌های تحقیقاتی و فناوری با همکاری آكادمي علوم چين به عنوان بزرگترین آکادمی علوم دنیا با عنوان "صندوق علمی راه ابریشم" فراهم شده است. این صندوق بطور مشخص با تخصیص حمایت مالی از سه روش همکاری 1) انجام پروژه‌های مشترک تحقیقاتی، 2) برگزاری کارگاه‌های مشترک و 3) برنامه‌های تبادل محققین؛ در فناوری‌های پیشرفته حمایت می‌کند، همچنین تفاهمات مشخصی با طرف چینی برای همکاری در ایجاد پارک علمی مشترک در فاز توسعه پارک فناوری پردیس صورت گرفته است.

سایر کشورها

علاوه بر همکاری‌های مذکور با کشور روسیه و چین، ساختارهای تسهیل‏کننده همکاری‌‌‌های فناوری و تبادل فناوری با سایر کشورها در حال طراحی و ایجاد است؛ مانند بهره‏گیری از ظرفیت کمیسیون‏های مشترک و تشکیل کارگروه‏ها و کمیته‏های تخصصی فناوری با شرکت دستگاه‏های متناظر دو طرف از جمله در خصوص کشورهای اندونزی، اتریش، صربستان، قزاقزستان، برزیل؛ طراحی و ایجاد صندوقمالی مشترک با طرف‌های نظیر کشورهای چین، تاتارستان و مجارستان برای حمایت از همکاری‌های فناوری طرفین؛ تعریف برنامه‏های ایجاد پارک‏فناوری مشترک میان ایران- اندونزی، ایران- چین و ایران- سنگاپور.

همچنین می توان به سخنرانی های معاون علمی و فناوری رییس‌جمهور در برخی رویدادهای معتبر جهانی از جمله مهمترین موارد آن می‌توان به اجلاس سالانه علم و فناوری در جامعه در کشور ژاپن و اجلاس جهانی علم در مجارستان اشاره کرد.

میزبانی معاونت علمی در بیستمین اجلاس سالانه آکادمی علوم جهان اسلام از دیگر فعالیت های بین المللی است که با شرکت دانشمندان و متخصصان بیش از 21 کشور جهان به منظور توسعه علمی و فناوری کشورهای اسلامی با شعار" علم، فناوری و نوآوری، ایجاد آینده مشترک برای بشریت" را در سال 2015 برگزار شد.

معاونت علمی و فناوری در شهریورماه 93 اقدام به ایجاد کریدور خدمات صادرات محصولات دانش بنیان به عنوان بازوی اجرایی در خصوص توانمندسازی و رساندن شرکت‌ها به بلوغ صادراتی کرد. کریدور بسته جامعی از خدمات حمایتی را در نظر گرفته که بر مبنای آن شرکت‌ها را در مسیر صادرات قرار می‌دهد.

بر مبنای آیین‌نامه‌های تدوین شده در نیمه دوم سال 93 توسط کریدور و تایید از طرف معاونت، در 10 ماهه اول سال 94، تعداد 650 درخواست از 330 شرکت دانش بنیان به کریدور ارسال شده است. از این تعداد درخواست‌ها489 درخواست تأیید شده‌اند که 266 درخواست از 148 شرکت تا کنون مورد حمایت قرار گرفته است.

حضوردرنمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی از ابزارهای اصلی توسعه صادرات محصولات است و شرکت‌های صادرکننده بزرگ همواره حضور مستمر و پر ‌رنگی درنمایشگاه‌ها بین‌المللی دارند.

در راستای اجرای برنامه‌‌های پشتیبان‌ساز، بسته حمایت از صادرات محصولات دانش‏بنیان با پیشنهاد معاونت علمی و جهت ارائه تسهیلات حمایت از صادرات محصولات دانش‏بنیان در صندوق نوآوری و شکوفایی به تصویب رسید. ارائه تسهیلات ذیل در قالب بسته های مختلف تسهیلات سرمایه در گردش به میزان 70% صادرات و تا سقف 20 میلیارد ريال، تسهیلات سرمایه ثابت به میزان 70% صادرات و تا سقف 50 میلیارد ريال، یارانه سود تسهیلات به میزان 7% و تا سقف 5 میلیارد ريال، تسهیلات حمایت از انتقال فناوری به میزان 50% ارزش کارشناسی و تا سقف 20 میلیارد ريال، تسهیلات توانمندساز به مبلغ 500 میلیون ريال، تسهیلات حمایت از صادرات به مبلغ 3 میلیارد ريال، تسهیلات توسعه بازار صادراتی و صدور ضمانتنامه بانکی ارائه خواهد کرد.

معاونت علمی و فناوری با هدف ايجاد زيرساخت‌هاي اطلاعاتي لازم براي صادرات محصولات دانش‌بنيان از طريق انتخاب خوشه‌هاي تخصصي صادرات گرا در حوزه‌هاي مختلف فناوري از قبيل زيست فناوري، نانوفناوري، فناوري اطلاعات و ارتباطات، پزشكي و تجهيزات پزشكي، صنايع هوایي و غیره اقدام به حمایت در ایجادشرکت‌هایمدیریتصادرات کرده است. همچنین در راستای توسعه صادرات محصولات دانش بنیان و کمک به شرکت‌های دارای پتانسیل صادراتی در ورود به تجارت بین‌الملل، پایگاه‌های صادراتی تخصصی را در کشورها ایجاد کرده و در حال گسترش آنها است.

معاونت علمی و فناوری در راستای اجرای برنامه برندساز در حوزه صادرات، اقدام به حمایت از شرکت‌های تخصصی حوزه دانش‎بنیان در برندسازی به منظور ایجاد برندهای بین‏المللی و ایجادحداقل 5 برند ایرانیADEECO (تجهیزات پزشکی)، AVICINNA  وHERBEMARKET (داروهای گیاهی)،  BRILLIANT SOFT (فناوری اطلاعات) کرده است.

تشکیل ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان‎

اصلاح فرهنگ اقتصادی و علمی جامعه یکی از زیرساخت‌‌های اساسی و الزامات پایه برای موفقیت کشور در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان و دست‌یابی به اهداف دولت در حوزه گذار از اقتصاد نفتی به اقتصاد دانش‌بنیان و تحقق اقتصاد مقاومتی است. بر همین اساس معاونت علمی ‌و ‌فناوری ریاست جمهوری با اهدافی چون تبیین مفاهیم اقتصاد دانش‌بنیان و گفتمان علم و فناوری، درک و آشنا سازی فرصت‎های ناشی از کسب‌ و‌ کارهای نوین و فرهنگ کارآفرینی برای کشور و خانواده‌ها، ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان در نیمه نخست سال جاری تشکیل شد.

مهم ترین اقدامات این ستاد شامل تاسیس دفتر مشترک فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان میان معاونت علمی

دانشگاه ها، ایجاد بخش فرهنگ سازی و ترویج در کلیه ستادهای توسعه فناوری با هماهنگی ستاد توسعه

فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان، انتشار مجله سرآمد، انتشار مجله دانش بنیان و فصلنامه های تخصصی موضوعی، تولید برنامه های رسانه ای برای سازمان صدا و سیما، نسیم دانش، فناوری، جیوگی و غیره،

مستندهای علم و فناوری، آشنایی با استارتاپ ها، انیمیشن های دیرین دیرین و غیره و تولید برنامه های خبری

گفت و گو محور می شود.

همچنین برگزاری جشنواره فیلم، عکس و رسانه، انتشار کتب تخصصی در حوزه اقتصاد دانش بنیان، راه اندازی

سایت های ویژه ستادهای فناوری و مراکز وابسته، استفاده از ظرفیت فرهنگ سازی و ترویجی صدا و سیما،

رسانه ها و مطبوعات کشور، برگزاری تورهای علمی ویژه مسوولین، نمایندگان مجلس، اصحاب رسانه و

خبرنگاران، کمک به برگزاری رویدادهای کارآفرینی، برگزاری نشست های هم اندیشی و معرفی فعالیت ها و کارگاه ها و توانمدسازی از طریق ارائه آموزش های حضوری و الکترونیکی برای نخبگان، اصحاب رسانه و مسوولین از دیگر اقدامات این ستاد است.

 

 

مشارکت فعال در سیاست‎گذاری توسعه اقتصاد دانش‎بنیان

از آنجاکه معاونت علی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان نهادی فراسازمانی نقش کلیدی در تدوین سیاست‌های کلی علم و فناوری کشور ایفا می‌کند، با توجه به سیاست‌‌ها‌ي کلان نظام، توسعه شبکه سیاستگذاري و ارزیابی علم و فناوري از جمله اقداماتی است که منجر به تکمیل حلقه‌‌ها‌ي نظام ملی نوآوري خواهد شد.

سه رویداد کلیدی در سیاست‎گذاری نوآوری فناورانه با رویکرد کالیبراسیون سیاست‌ها و اقدامات در راستای اقتصاد مقاومتی و دانش‎بنیان شامل تنظیم و به ‎تصویب رسانیدن برنامه توسعه تولید محصولات دانش‎بنیان (ماده 43 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور) و تدوین احکام برنامه ششم توسعه در حوزه علم ‎و فناوری، ایجاد زیرساخت‎های اطلاعاتی و هوشمندی سیاستی و تشکیل دبیرخانه آینده‎نگاری علم و فناوری می شود.

تدوین محور علم و فناوری برنامه ششم توسعه

در سال جاری تدوین بخش علم و فناوری برنامه ششم توسعه از اولویت‌های اصلی این معاونت بوده است. به منظور تدیون احکام برنامه کارگروه تخصصی متشکل از نهادهای ذینفع، تشکیل شد. فرآیند تدوین محور علم و فناوری برنامه ششم، از تدوین شاخص‌ها و ارزیابی وضع موجود و مطلوب، تا چالش‌های توسعه علم و فناوری و سرانجام، مفاد قانونی مورد نیاز برای غلبه بر چالش‌ها و دستیابی به وضع مطلوب را در بر می‌گرفت. این نظرات همچون تجربیات سال‎های گذشته، به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور که متولییکپارچه‌سازی آن بود، ارسال شد.

تدوین برنامه توسعه تولید محصولات دانش‌بنیان

تصویب قانون رفع موانع تولید رقابت‎پذیر و ارتقاء نظام مالی کشور و به‎ویژه ماده 43 آن، معاونت علمی‌ و ‌فناوری رییس جمهور را بر آن داشت تا با تدوین برنامه مناسب بتواند چرخه اقتصاد شرکت‌های تولیدکننده محصولات دانش‎بنیان را تکمیل کند. تا قبل از تصویب این قانون، تمرکز حمایت‌های معاونت بیشتر بر تحریک عرضه محصولات دانش‌بنیان قرار داشت. بنابراین فرآیند تدوین برنامه با طراحی مدل مفهومی آغاز شد؛ به این معنا که الزامات تولید محصولات و خدمات کیفی دانش‌بنیان(حمایت از طرف عرضه، تحریک تقاضا و بازارسازی، تسهیل تبادل عرضه و تقاضا، نظام تأمین مالی پژوهش و فناوری، و شفافیت اطلاعات و هوشمندی سیاستی) توسط بنگاه‌های نوآور شناسایی شد و برنامه با در نظر گرفتن این محورهای پنجگانه تدوین شدند.

در این برنامه کارگروهی متشکل از دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های تأثیرگذار پیش‌بینی شده است که به تکمیل عرضه و تقاضای محصولات دانش‌بنیان کمک خواهند کرد. در حال حاضر شش جلسه در کارگروه تخصصی متشکل از نمایندگان عضو کارگروه، در خصوص تدوین برنامه‌های عملیاتی مرتبط تشکیل شده است و کارگروه اصلی تولید، تقاضا و صادرات محصولات دانش‎بنیان نیز سه جلسه برگزار نموده و برنامه‌های اولویت‌دار را نیز تصویب کرده است.

ایجاد زیرساخت‎های اطلاعاتی و خلق هوشمندی سیاستی

معاونت علمی برای ایجاد این زیرساخت ها به روش های مختلف برگزاری دومین دوره طرح ملی پیمایش نوآوری ایران، طراحی نظام جامع پایش و ارزیابی علم، فناوری و نوآوری، انجام پروژه STIP Review Iran 2016 با همکاری سازمان کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل و طراحی داشبوردهای سیاستی به منظور رصد وضعیت ستادهای توسعه فناوری با استفاده از شاخص¬های علم، فناوری و نوآوری اقدام کرده است.

 

آینده‌نگاری ملی

با هدف ارتقا هوشمندی فناورانه کشور با تلاش‎های صورت گرفته در دولت یازدهم سکانداری برنامه‎های آینده‌نگاری ملی کشور بر عهده معاونت علمی ‌و ‌فناوری قرارداده شد که با فعال‌سازی دبیرخانه برنامه درسال 94 تشکیل ضمن طرح‌ریزی مدل بومی و ملی، در حال حاضر 4 طرح ملی و اولویت‎دار توسط این دبیرخانه در حال بررسی و اجرایی شدن است.

 

مالکيت صنعتي

با توجه به مشخص نبودن مرجع پیگیری و ساماندهی مالکیت صنعتی و درجه اهمیت آن در سرنوشت شرکت‌ها و اقتصاد دانش‌بنیان، در راستای رفع نارسایی‌های موجود در نظام ملی مالکیت صنعتی ایران، درسال 93 طرحی با هدف کمک به تصمیم‌سازی بهتر در این حوزه به قوه مجریه ارائه شد.

همچنین با توجه به اهمیت ویژه تبادلات داراییهای نامشهود طی سالهای 93 و 94 مشارکت در تدوین پیش‌نویس آیین‌نامه ارزشگذاری دارایی‌های نامشهود در طرح‌های سرمایه‌گذاری با هدف تسهیل و ضابطه‌مند کردن آن صورت گرفت.

 

طرح پیشنهادی استفاده از ظرفيت متخصصان و دانشمندان برجسته ايراني غير مقيم

به ‎منظور استفاده از ظرفيت متخصصان و دانشمندان برجسته ايراني غير مقيم، در دانشگاه‌های معتبر کشور و همچنین شناسایی و معرفی ظرفیت‎های موجود در حوزه‎های مختلف علمی ‌و ‌فناوری موسسات و مراکز علمی داخل به نخبگان غیر مقیم و ایجاد ارتباط میان آنها، طرح پیشنهادی به هیات دولت تقدیم شد..

دستورالعمل‎های پیوست فناوری

در  فضای پسا تحریم لزوم اتخاذ تدابیری به منظور استفاده بهینه از تقاضای پروژه‌های ملی و بین‌ا‌لمللی در راستای توسعه فناوری‌های مورد نیاز داخلی و نیز الزام و تشویق طرف‌های خارجی به انتقال دانش و فناوری بسیار ضروری است. در نتیجه با مطالعات صورت گرفته در حوزه علم و فناوری کشور و با توجه به برهه حساس شرایط پسا برجام، دستورالعمل‎های پیوست فناوری به‎ویژه در پروژه‌های ملی و بین‎المللی و همکاری‌های فناورانه در شورای امنیت ملی، شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارتخانه‌های بخشی تدوین شد. در این راستا تدوین طرح جامع انتقال فناوری به کشور از برنامه‌های کلیدی معاونت خواهد بود.