اقتصاد دانش بنیان

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری در اجلاس  سراسری ائمه جمعه و جماعت کشور، نگاه رهبر معظم انقلاب درباره حمایت از حوزه علم و فناوری و حمایت از شرکت های دانش بنیان را مایه دلگرمی جوانان  عرصه علم و دانش دانست و بر لزوم بکارگیری رهنمودهای ایشان در این حوزه تاکید کرد.

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری بر نقش کلیدی جوانان و شرکت‌های دانش‌بنیان در بیانیه گام دوم انقلاب گفت: مقام معظم رهبری همواره در بیاناتشان بر موضوعاتی چون شرکت‌های دانش‌بنیان، دانش، فناوری و خلاقیت جوانان تأکید داشته‌اند. این موضوع در بیانیه گام دوم انقلاب چراغ راهی شد تا زیست‌بوم نوآوری و کارآفرینی با انگیزه‌ای مضاعف‌تر راه خود را ادامه دهد.

رییس بنیاد ملی نخبگان، با اشاره به نقش حمایت‌های ویژه مقام معظم رهبری از زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری گفت: پیشرفت‌های ارزنده‌ای ذیل توجه و سایه  مقام رهبری محقق شده است. رهنمودهای مقام معظم رهبری همواره راهگشاست و ایشان  پذیرای این جوانان بوده‌اند. ایشان همیشه در بیانات و رهنمودهایشان بر این موضوع تأکید دارند و می‌فرمایند در حمایت از حرکت علم و فناوری کشور  شرکت‌های دانش‌بنیان با هیچ احدی تعارف ندارند. این موضوع همراه پشتوانه فعالان دانش‌بنیان است.

ستاری ادامه داد: در دیدارهایی که باحضور نخبگان محضر ایشان می‌رسیم گزارش‌ها و دستاوردها و مسائل مختلف خدمت ایشان ارائه می‌شود، ایشان بر ادامه این راه و حرکت روبه‌جلوی جوانان با عزم همه بخش‌ها تأکید دارند.

وی حمایت‌های رهبری را پشتوانه‌ای مستحکم برای حرکت روبه جلوی جوانان خلاق و کارآفرین دانست و گفت: این که رهبری داریم که بر اهمیت نیروی انسانی، اقتصادی که ایجاد می‌کند و آگاهی دارند که قدرت جمهوری اسلامی نیروی انسانی در تربیت و پرورش نیروی انسانی است، بزرگ‌ترین پشتوانه فعالان زیست‌بوم کارآفرینی و نوآوری است.

 تغییر راه اقتصاد به سوی خلاقیت و نوآوری

ستاری در ادامه با تأکید بر این‌که باید با شناخت دوباره مسیر پیشرفت، راه اقتصاد را به سوی خلاقیت و نوآوری تغییر دهیم عنوان کرد: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تلاش کرده است که این دیدگاه ها را تغییر دهد. کشوری با پیشینه تاریخی درخشان در نوآوری، از این ظرفیت بالقوه برخوردار است اما باید اصلی‌ترین دارایی‌اش یعنی خلاقیت و ظرفیت‌های نهفته نیروی انسانی را به یاد آورد و جایگاه دوباره را به او بازگرداند.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، سرمایه‌های ارزشمند و تاریخ‌ساز کشورمان در طول تاریخ را یادآور شد و گفت: ابن سینا، فارابی، خوارزمی‌ و سایر دانشمندان نام آور، دارایی‌های ارزشمند کشورمان در طول تاریخ هستند که از همین سرزمین سر برآورده اند. از آنجایی که در حال حاضر برای آموزش و پژوهش بیش از هر زمان دیگری در تاریخ کشور هزینه می‌شود اما به دلیل نگاه عمده دولتی به پژوهش، تا تکرار دوباره آن دوره درخشان فاصله گرفته‌ایم.

بازگشایی میدان خلاقیت و نوآوری برای تاریخ سازی

ستاری، یکی از پایه‌های اصلی در هزینه‌ بودجه کشور را آموزش عنوان می‌کند و ادامه داد: حوزه‌های دفاعی، آموزش و بهداشت، محور اصلی بودجه کشور است. بنابراین باید در پژوهش با این حجم از صرف بودجه، شاهد یک تحول چشمگیر باشیم. بر همین اساس با هدایت نگرش و فرهنگ جامعه به سوی اقتصادی دانش‌محور، تلاش کرده ایم تا جامعه با اعتمادی دوباره به نیروی انسانی جوان، خلاقیت و نوآوری‌اش میدان را برای تاریخ‌سازی بگشاید.

رییس بنیاد ملی نخبگان از یک تحول راهبردی در اقتصاد گفت و ادامه داد: در این تحول سرنوشت‌ساز، پایه اقتصاد کشور از منبع‌محوری و خام‌فروشی، به نوآوری و خلاقیت نهفته در مغزهای جوانان دانش‌آموخته تغییر می‌کند.

حرکت اقتصاد به سمت کارآفرینی و آموزش درست

ستاری با طرح این پرسش که چگونه می‌شود راه اقتصاد را به نفع نوآوری جوانان تغییر داد، گفت: اگرچه نفت ثروت مغتنمی است، اما وابستگی به آن فاجعه آفرین خواهد بود. برای همین باید اقتصاد را به سمت آموزش درست، کارآفرینی و نوآوری در نیروی انسانی حرکت دهیم. نسل جدید کارآفرینان کشور که در قالب اقتصاد دانش بنیان رشد می کنند در همین راستا فعالیت می کنند.

وی، سرمایه انسانی را به مثابه گنج پنهان کشور برای دست یافتن به تحول اقتصادی و حرکت شتابان در مسیر پیشرفت دانست و گفت: بیش از 33 میلیون جوان بین 20 تا 40 سال داریم و چهار و نیم میلیون دانشجو. این دارایی فوق العاده‌ای است که هیچ کشور اروپایی در اختیار ندارد. باید از این گنج ارزشمند برای فعال کردن اقتصاد و حرکت در مسیر پیشرفت کمک بگیریم.

«نخبه» سرمایه‌ای در دستان کشور

معاون علمی و فناوری ریس‌جمهوری در ادامه این همایش، ابراز کرد:  این تغییر  در سال‌های اخیر به کمک زیست‌بوم شرکت‌های دانش‌بنیان متحول شده است. در حالی‌که اوائل انقلاب، بیش از 270 هزار دانشجو در کشورهای خارجی حضور داشتند و بیش از 100هزار دانشجوی ایرانی غیرمقیم، یکی از بزرگ‌ترین گروه های دانشجوی مهاجر را در آمریکا تشکیل داده بودند، امروز این سرمایه ارزشمند یعنی بیش از چهار و نیم میلیون دانشجو در داخل کشورمان است. سرمایه ارزنده ای که بر بستر زیست‌بوم نوآوری و کارآفرینی، خلاقیت‌هایش را بروز می‌دهد و هرروز، با ارائه یک محصول دانش‌بنیان یا خدمتی تازه افقی درخشان فراروی تحول و پیشرفت کشور باز می‌کند .

رییس بنیاد ملی نخبگان، با بیان این‌که ایران از نظر تعداد دانشجو، جزو 5کشور برتر دنیاست افزود: از نظر تعداد دانشجویان مهاجر، رتبه 18 دنیا را داریم. بر اساس آمارهای جهانی حتی اداره مهاجرت آمریکا اکنون این سرمایه در اختیار کشورمان است اما باید بر روی نرخ ماندگاری فرزندان خلاق و دانش‌آموخته به ویژه در رشته های مهندسی و علوم پایه جدی‌تر کار کنیم.

ستاری اجرای سیاست‌های بازگشت را گامی در همین راستا دانست و افزود: از 5 سال پیش برای جذب و ماندگاری استعدادهای برتر و نخبه‌ها، برنامه‌ای مستمر و جدی پیاده سازی کرده ایم و خوشبختانه موفق شده ایم عدد قابل توجهی از این افراد را به کشور بازگرداندیم. در 10 سال گذشته تعداد دانشجویان مهاجر بازگشته به کشور، رشد قابل توجهی داشته است

جایگاه اعتلایافته ایران در تولید علم

ستاری در ادامه گفت: بر اساس مستندات بین المللی که سالیانه منتشر می شود در حوزه مقالات رتبه 16 دنیا را داریم. در 10 سال گذشته حدود 15 رتبه ارتقا یافته ایم. در رشته های مهندسی بیشتر بخش های آن رتبه های زیر 10 را از نظر قدرت علمی داریم و این اتفاق در جمهوری اسلامی افتاده است نه پیش از انقلاب.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری ایران را قدرت اول منطقه در تولید علم به مدد خلاقیت جوان‌های دانش‌آموخته‌اش برشمرد و گفت: امروز قدرت اول منطقه در تولید علم هستیم در حالی‌که قرار بود تا 1404 به این جایگاه برسیم. ترکیه و عربستان در رتبه های بعدی قرار دارند . جوانان ایرانی که برای تحصیل به کشورهای اروپایی می روند به دلیل قدرت علمی بالا همه هزینه های خود را از دانشگاه میزبان دریافت می کنند در حالی که دیگر کشورها خودشان دانشجوی شان را بورسیه می کنند و همه هزینه دانشجو را می پردازند. این موضوع نشان از قدرت علمی و توانایی علمی جوانان ایرانی دارد.

ستاری با بیان این‌که در حوزه فضای مجازی و فناوری اطلاعات و ارتباطات، بزرگ ترین شرکت های منطقه را داریم گفت: بیش از 50 درصد کاربران اینترنت خاورمیانه ایرانی ها هستند . مثلا آپارات جزء صد سایت نخست دنیا است.  ما به کمک این سایت می توانیم ایده ها، فرهنگ و خلاقیت های خود را به دنیا معرفی کنیم.

رییس بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: در نانوتکنولوژی رتبه چهارم دنیا را کسب کرده ایم و صدها شرکت در این حوزه داریم و در حال حاضر به کشور چین دستگاه هایی در حوزه نانوتکنولوژی می فروشیم. در حوزه سلول های بنیادی هم اتفاقات فوق العاده ای در کشورمان افتاده است.

تغییر پایه اقتصاد از واردات‌محوری به صادرات‌ با حضور شرکت های دانش بنیان

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، درباره تکاپو برای آماده کردن محیط اقتصاد کشور از واردات‌محوری به نفع صادرات محور اظهار کرد:  شرکت های دانش بنیان به سمت صادرات محصولات و خدمات سوق پیدا کرده‌اند. پیشرفت نمایانی که در تولید داروهای بیوتک و صادراتشان به روسیه داریم الگوی مناسبی برای حرکت دیگر حوزه‌ها به سوی صادرات است. بیش از 97 درصد داروهای داخلی را در کشور تولید می کنیم این درحالی‌ است که علاوه بر صادرات دارو به کشورهای منطقه، شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در کشورهای اروپایی حضوری فعال دارند.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری، دژ مستحکم مقابل هجمه تحریم‌ها را تولیدات دانش‌بنیان عنوان کرد و گفت: گرچه تحریم ها فشار زیادی به ما وارد کرده است اما جوانان ما همیشه برای رفع محدودیت‌ها و ایستادن برابر تحریم‌ها راهکاری نوآورانه پیدا می‌کنند.

وی نقش‌آفرینی کسب و کارهای حوزه «فین تک‌« در مدیریت تراکنش مالی در فضای مجازی را نمونه‌ای موفق از میدان‌دادن به استارتاپ‌ها دانست و گفت: نقش فین‌تک‌ها در تراکنش‌های مالی نسبت به سال گذشته بیش از 10 برابر افزایش پیدا کرده است و روزانه بیش از هزاران میلیارد تومان تراکنش مالی به کمک این کسب‌وکارها در کشور انجام می شود.

راه درست کشور در عرصه فضای مجازی

ستاری، از اهمیت  شکوفا شدن ظرفیت فناوری‌های نرم به کمک استارتاپ‌ها گفت و ادامه داد: باید در فضای مجازی، هرچه بیش‌تر بر روی تولید محتوا کار کنیم تا این فضا که توسط غربی ها ایجاد شده است، به یک فرصت خوب برای کشور تبدیل شود؛ وقتی آمریکایی‌ها مقابل نرم‌افزارهای ایران مقابله می‌کنند، می‌توان دریافت ایران اکنون در فضای مجازی به قدرتی رسیده است که برای آنان خوشایند نیست؛ این یعنی ما راه را درست رفته‌ایم.

معاون علمی و فناوری رییس‌جمهوری با بیان این‌که تحریم‌ها به فرصتی ارزشمند برای جهش فعالان دانش بنیان و استارتاپی بدل شده است گفت: سلاح های آنها را به سمت خودشان نشانه رفته ایم. در حوزه نظامی نیز جوانان هستند که پهپاد و موشک تولید می کنند. شکار پهپاد آمریکایی کار کوچکی نیست و توانمندی بزرگی از نسل جدید کارآفرینی است که بر پایه دانش ایجاد شده و  آینده کشور را تغییر خواهد داد.

وی ادامه داد: کشوری که می خواهد اقتصاد دانش بنیان داشته باشد باید به اتکای جوانان خلاق خود به این هدف برسد و باید جوان نوآور در این جامعه ارزش پیدا کند. این اتفاق در فرهنگ ما از گذشته وجود داشته است. به عنوان مثال بازاری های قدیم، جوانانی را انتخاب می کردند و  بعد از شناخت از آنها در کارهایشان از آنان استفاده می کردند و حجره  به این جوانان می دادند و به دیگر بازاری ها معرفی شان می کردند. حتی بعد از اعتماد کامل دخترانشان را هم به آنها می دادند. این بازاری های قدیم در حال پرورش  و ساختن یک بازاری متعهد و خوب بودند. کاری که ما در فرآیند اقتصاد نوین آن را  «فرایند شتاب‌دهی» می نامیم.

بازگشت به مولفه های مهم کارآفرینی در فرهنگ ایرانی

ستاری با اشاره به اینکه  اشتغالزایی بدون حمایت موجب هدر رفت منابع پولی کشور می شود گفت: اگر دولت به جوان برای اشتغالزایی  وام دهد علاوه بر اینکه پول از بین می رود  این جوان به علت نداشتن تخصص شکست می خورد و نا امید می شود . ما باید به ذات خود برگردیم و به مولفه های مهم و تاثیر گذاری  که در فرهنگ ما بوده و به واسطه پول نفت از مردم گرفته شده است را برگردانیم.

 معاون علمی و فناوری رییس جمهوری  ادامه داد: چیزی که فرهنگ نفت با خود می آورد بسیار خطرناک است. یک اقتصاد رانتی با یک جریان رانتی نفتی  شکل می گیرد و این باعث فساد می شود. باید فرهنگ گذشته خود را جایگزین کنیم. ما در حوزه علم و فناوری قدرت اول منطقه هستیم و با اختلاف خیلی زیاد در بسیاری از حوزه ها مانند نانو و بیو و هسته ای از دیگر کشورها بالاتر هستیم. در برخی حوزه ها شهید هم دادیم و خون شهدا است که این حوزه ها را زنده نگه داشته است و توانسته ایم در جهان اسلام رتبه نخست را به خود اختصاص دهیم.

 تبدیل علم به ثروت با ایجاد زیست‌بوم

ستاری با اشاره به تبدیل علم به ثروت گفت: اینکه چگونه علم را به ثروت تبدیل کنیم و مردم بتوانند از آن منتفع بشوند موضوعی است که به پایه اقتصاد برمی گردد و ما آن را در شرکت های  دانش بنیان  پیگیری و انجام می دهیم .

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در پایان ابراز کرد: ما بیش از 40 پارک علم و فناوری و بیش از 4 هزار و 400 شرکت دانش بنیان داریم. فروش این شرکت ها هم بیش از 90 هزار میلیارد تومان است . حداقل 500 هزار جوان در این شرکت ها مشغول به فعالیت هستند بسیاری از این جوانان از خارج به کشور بازگشته اند. با این کار میزان ماندگاری جوانان در خارج از کشور را کاهش می دهیم و جوان می تواند خلاقیت و نوآوری خود را تبدیل به یک محصول کند و بفهمد که می تواند جامعه را تغییر دهد. باید به کمک روش‌های نوین آموزش، که استارتاپ‌ها در آن نقشی پررنگ دارند، افرادی تربیت کنیم که نوآوری و اعتماد به نفس بالا داشته باشند و از شکست نهراسند.