اقتصاد دانش بنیان

ضعف‌هاي اقتصادي و چالش‌هاي آن علاوه بر آن‌که جامعه را به دردسر مي‌اندازند و مردم - به‌خصوص طبقه محرومين- را بر سر معيشت خود گرفتار مي‌کنند، چشم اسفنديار يا پاشنه آشيل کشور هم هستند و دشمنان را به وسوسه مي‌اندازند تا با شعارهاي فريبنده و اقدامات تضعيف اقتصادي پا به ميدان بگذارند و نظام سياسي کشور را با بحران روبه‌رو کنند. البته خوب که نگاه کنيم، مي‌بينيم که بخشي از اين ضعف‌هاي اقتصادي خودشان حاصل دسيسه‌ها و اقدامات دشمنان و مزاحمت‌هايي است که آن‌ها براي ما درست کرده‌اند. آن‌ها فکر مي‌کنند با تشديد و تداوم تحريم‌هاي اقتصادي مي‌توانند مردم را از نظام جدا کنند، بلکه محرومان را عليه آن بشورانند. البته به لطف خداي متعال اين اتفاق نيفتاد و هم‌چنان بين مردم و نظام پيوندي ناگسستني برقرار است. اما از يک طرف دسيسه‌هاي دشمنان خارجي و از طرف ديگر کم‌کاري بعضي از مسئولان و بي‌دقتي در تشخيص اولويت‌ها باعث شده است که امروز با مشکلات جدي اقتصادي روبه‌رو باشيم.

 رکود، بي‌کاري، نقدينگي بالا و... ازجمله مشکلاتي است كه كشور با آن دست‌وپنجه نرم مي‌كند. پيرو ابلاغ سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي به‌عنوان راهبرد مقابله با اين مشكلات و تاکيد رهبر معظم انقلاب بر توجه جدي به اقتصاد مقاومتي و نام‌گذاري دو سال اخير به‌ويژه اولويت‌هايي مثل اشتغال و افزايش توليد ملي و هم‌چنين شروع اقدامات خاص و عملي دولت در اين زمينه و مشاركت ساير قوا و نهادها نشان از يک عزم همه‌جانبه براي مقابله با ضعف‌هاي اقتصادي دارد. اين عزم، فراگير و ملي نمي‌شود، مگر اين‌که هر چه زودتر و بيشتر مردم نيز در طبقات و اصناف مختلف در اين مقابله مشارکت جويند و اصل و فرع کار را خود به دست بگيرند و منتظر نمانند تا از بالا اتفاقي بيفتد. برهه‌هاي مختلف انقلاب اسلامي را که مرور مي‌کنيم، مي‌بينيم هيچ‌کجا مردم و دولت از هم جدا نبوده‌اند و بحران‌ها را به کمک هم حل کرده‌اند. حالا هم تنها راه گريز از پيچ‌وخم‌هاي سيستم بروکراتيک و تند کردن کندي‌هاي اداري همين است که بخش اصلي اقتصاد مقاومتي يعني همين استقبال و حمايت از توليد ملي به مردم واگذار شود و آن‌ها اين قصه را پيش ببرند. دولت محدوديت‌ها و گرفتاري‌هايش بسيار است. به قول معروف آن‌قدر چاله و چوله دارد و درگير کارهاي روزمره است که نمي‌تواند اسب لاغرميان روز مسابقه باشد و البته که دولت بايد شرايط مشارکت حداکثري مردم و بخش خصوصي واقعي را در اشتغال و توليد مهيا کند و مشكلات و موانع را از سر راه بردارد که نشانه‌ها از حرکت به اين مسير  حکايت دارند.

قواي مقننه و قضاييه نيز مي‌بايست قوانين لازم و شرايط ثبات بازار و جذب و امنيت سرمايه‌گذاري را فراهم آرند و بدنه کارشناسي دولت هم بايد برنامه‌هاي اجرايي زمانمند طراحي کنند و در عرصه‌هاي خرد و کلان طرح‌هاي اجرايي ارائه دهد. افراد خوش‌فکر و خلاق و هوشيار با درک نيازها و شرايط اقليمي فرهنگي و اقتصادي و جامعه‌شناسانه ايران مي‌توانند شرکت‌هاي دانش‌بنيان استارت‌آپ‌ها و شركت‌هاي نوآور و روزآمد خود را تاسيس کنند و به کمک علم و فناوري و نوآوري توليد ثروت کنند. يادمان باشد که اين ثروت حتي اگر متعلق به يک يا چند فعال اقتصادي و کارآفرين باشد، هم‌چنان مي‌تواند متصف به صفت ملي شود. با ايجاد کارخانه و تاسيس مراکز بزرگ مي‌توانيم اشتغال را بالا ببريم. اما با توجه به رقم اصلي نياز ما به شغل و تعداد بالاي فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي مختلف، بهتر است هم‌زمان بخش خصوصي و شركت‌هاي نوپا و نوآور را به ميدان بياوريم تا با تشکيل شرکت دانش‌بنيان، بي‌آن‌که نيازي به سرمايه‌گذاري‌هاي کلان دولتي باشد، با استفاده از امکانات و منابع محدود، به ايجاد شغل و توليد ثروت از عمل و فناوري کمک کنيم.

شرکت‌هاي دانش‌بنيان مبتني بر ايده و دانايي‌اند و غالبا نياز به سرمايه‌گذاري‌هاي کلان ندارند. همين امروز، شرکت‌هاي دانش‌بنيان و نوآور با ورود به موضوعات اقتصادي، صنعتي، توليدي و خدماتي در جاي جاي كشور، با کمترين ميزان سرمايه‌گذاري بيشترين اشتغال‌زايي را داشته‌‌اند و ثروت قابل توجهي هم عايد کشور کرده‌اند. اين اتفاق بايد به حوزه‌هاي ديگر هم راه يابد. دولت مي‌تواند تسهيلات بدهد، در امور تجاري‌سازي و پرورش ايده کمک کند و حتي اطلاعات لازم را در اختيار شرکت‌هاي دانش‌بنيان قرار دهد و در صادرات محصولات و بازارسازي در فراسوي مرزها تلاش کند. اما شرکت‌ها بايد هويتي غيردولتي و کاملا مردمي داشته باشند و صفر تا صدشان به دست مردم باشد. درواقع ارزان‌‌ترين، به‌صرفه‌ترين و روزآمدترين راه براي افزايش توليد و رفع بي‌کاري بها دادن به شرکت‌هاي دانش‌بنيان و نوآور است و بايد شرايط حقوقي، گمركي، بانکي، اداري، تشريفاتي و اقتصادي خوبي فراهم کنيم تا سرمايه انساني خوش‌فکر خلاق با ايده‌هاي بکر پا به ميدان بگذارند و از راه ميانبر به رونق اقتصادي برسند. ميانبر يعني همين که دولت از حالت تصدي‌گري خارج شود، ميدان را براي حضور حداکثري نخبگان علمي- فناوري فراهم آورد. „

پرویز کرمی- دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان