اقتصاد دانش بنیان

یک سال در حوزه رباتیک دانشگاه امیرکبیر کار کرده و بعد از آن وارد حوزه ساخت بازی‌های کامپیوتری شده است. امیرحسین ناطقی، متولد سال 72 است و در رشته کامپیوتر از دانشگاه امیرکبیر، فارغ‌التحصیل شده است. او یک سال مدیر تیم موبایل شرکت «اسنپ‌فود» بوده و هم‌اکنون مدیرعامل بازی پرطرفدار «Quiz of Kings» است.
بازی ایرانی«Quiz of Kings» با یک تیم شش‌نفره آغاز شده است و در حال حاضر 40 نفر در آن فعال هستند. این بازی از سال 94 استارت خورده است. به گفته ناطقی، «Quiz of Kings» در یک سال و نیم گذشته به درآمد دو و نیم برابری رسیده است و هم‌اکنون یک میلیون و 600 هزار کاربر فعال در ماه و حدود 400 هزار کاربر فعال در روز دارد.
این روزها با تشدید تحریم‌های امریکا، برخی استارت‌آپ‌های ایرانی دچار دردسر شدند. این بازی ایرانی نیز از این قضیه مستثنی نبوده است. ناطقی از مشکلاتی که تحریم‌ها در مسیر توسعه استارت‌آپ‌های ایرانی و شرکت‌های ساخت بازی به وجود آورده‌اند، سخن می‌گوید و در ادامه نیز به راه‌های کمرنگ کردن اثرات این تحریم‌ها اشاره می‌کند. گفت‌و‌گوی دانش‌بنیان با این فعال استارت‌آپی را از نظر می‌گذرانید.

آیا تحریم برخی استارت‌آپ‌های ایرانی در دسترسی به سرویس‌های جهانی، حوزه ساخت بازی‌های نرم‌افزاری را هم تحت تاثیر قرار داده است؟
یکی از گزینه‌هایی که بازی‌سازها به آن فکر می‌کنند، صادر کردن بازی و فروش آن به کشورهای دیگر است. در واقع صادرات بازی نسبت به صادر کردن دیگر خدمات به خارج از کشور، راحت‌تر صورت می‌گیرد. وقتی مشکل تحریم‌ها ایجاد می‌شود، بحث صادر کردن بازی‌ها هم با مشکل روبرو می‌شود. چراکه نمی‌توانیم با هویت ایرانی بازی‌مان را صادر کنیم. حتما باید یک هویت کاملا خارجی بسازیم به طوری که هیچ‌کس متوجه هویت ایرانی ما نشود، بعد اقدام به صادرات کنیم. در حالی که اگر تحریم‌ها در میان نبود، می‌توانستیم بازی‌های خوب ایرانی را به‌راحتی صادر کنیم و درآمد ارزی کسب کنیم. بنابراین جدی‌ترین مشکلی که برای ما در حال حاضر وجود دارد، همین مسئله است. البته مشکلات دیگری هم در این حوزه احساس می‌شود. مثلا سرویس‌های زیرساختی خارجی که پیش از تحریم‌ها استفاده می‌کردیم، در حال حاضر ایرانی‌ها را تحریم کرده‌اند و برای استفاده از این سرویس‌ها باید به دنبال دور زدن فیلترها باشیم. پیش از این، از سرویس‌هایی که برای درآمدزایی استفاده می‌شوند و تبلیغاتی هستند، استفاده می‌کردیم و حدود دو، سه هزار دلار از همین مسیر درآمد داشتیم. اما در حال حاضر اکانت ما را با حدود چهار هزار دلار موجودی بسته‌اند. حتی نه جواب ایمیل‌هایمان را می‌دهند و نه پولمان را که بلوکه شده، به ما برمی‌گردانند.

 به چند نمونه از سرویس‌هایی که در حال حاضر ایرانی‌ها را تحریم کرده‌اند، اشاره می‌کنید؟
سرویس‌های زیرساختی مثل «داکر» و «دیجیتال اوشن» اخیرا ایرانی‌ها را تحریم کرده‌اند و جزو سرویس‌های زیرساختی هستند. سرویس‌های تبلیغاتی مثل «وانگل» هم نه‌تنها ایرانی‌ها را تحریم کرده‌اند، بلکه اکانتشان را بسته و پولشان را هم تحویل نمی‌دهند. از طرف دیگر، گاهی یک اپ‌استور، برخی محصولات را بن می‌کند و شما مجبور هستید که اکانت دیگری را درست کنید و دوباره اپلیکیشنتان را وارد کنید که بسیار انرژی‌بر است. برای دور زدن اپ‌استور باید ظاهر اکانت و اپلیکیشن کاملا انگلیسی باشد، بعد که تایید می‌شود، از طریق سرور کنترل می‌کنیم. با این وجود همواره نگرانی برای بلاک شدن اکانت جدید هم وجود دارد، به همین خاطر همیشه یک اکانت دیگری داریم که اگر اکانت فعلی شناسایی و بن شد، بتوانیم یوزرها را به اکانت جدید انتقال دهیم.
 به نظرتان این تحریم‌ها، چه تاثیرات نامطلوبی بر درآمدزایی استارت‌آپ‌های ایرانی خواهد داشت؟
درصد زیادی از درآمد بازی‌های رایانه‌ای و حتی ارائه خدمت‌ها می‌تواند مثلا از اپ‌استور به دست بیاید اما به خاطر تحریم این حجم درآمد در معرض خطر قرار می‌گیرد. این در حالی است که همواره روی درآمد ماهانه برای پرداخت هزینه‌ها و مخارج حساب می‌شود و اگر دخل و خرج طبق محاسبات پیش نرود، ورشکستگی چندان بعید نخواهد بود. همچنین پول‌هایی که در حساب سرویس‌های زیرساختی بلاک می‌شود، ضرر مالی بزرگی به استارت‌آپ‌ها وارد می‌کند.
 با وجود مشکلاتی که تحریم‌های جهانی پدید آورده‌اند، استارت‌آپ‌های ایرانی چطور می‌توانند اثرات این تحریم‌ها را کمرنگ کنند؟
از آن‌جا که سرویس‌های زیرساختی برای اداره یک استارت‌آپ بسیار مهم است، در شرایط تحریم یا باید تحریم‌ها را دور بزنیم، یا به سرویس‌های داخلی بسنده کنیم که متاسفانه سرویس‌های داخلی از لحاظ کیفیت با سرویس‌های جهانی، تفاوت زیادی دارند.
البته گاهی تحریم‌ها می‌تواند فرصت تلقی شود اما نمی‌توان فاصله کیفی سرویس‌های داخلی با خارجی را به این زودی‌ها پر کرد. در نتیجه آسیب‌های جدی به بدنه استارت‌آپ‌ها وارد می‌شود. از طرفی به خیلی از سرویس‌های داخلی اعتماد چندانی وجود ندارد، حال برای این‌که این اعتماد به وجود آید، به گذر زمان نیاز داریم. تحریم به منزله سدی است که انگیزه و انرژی بسیاری از فعالان اکوسیستم استارت‌آپی به‌ویژه در حوزه بازی‌ها را سلب می‌کند. این در حالی است که اگر این سد شکسته شود، می‌توان مسیر را برای بین‌المللی شدن و صادرات محصولات، هموارتر دانست و همین مسئله انگیزه و انرژی بچه‌ها را دوچندان می‌کند. در حال حاضر بازی‌های رایانه‌ای خوبی در ایران طراحی شده است که می‌تواند بازار مطلوبی در دنیا داشته باشد، اما متاسفانه تحریم‌ها مانع شده‌اند. از طرف دیگر وقتی مسیر بین‌المللی شدن این‌قدر پرچالش می‌شود، جهانی شدن و صادرات جزو اولویت‌های بعدی طراحان بازی و استارت‌آپ‌های این حوزه قرار می‌گیرد و در نتیجه تنها به توسعه کار در داخل ایران فکر می‌کنند. البته نباید فراموش کرد که به خاطر کیفیت بالای بازی‌های خارجی، صادرات بازی به خارج از کشور، حتی بدون تحریم‌ها نیز کار چندان آسانی نیست.

منبع: مجله دانش بنیان