اقتصاد دانش بنیان

 گویا، همه جهانیان پذیرفتند که «اندیشه آینده» بدون «نگاه گذشته»، نضج نخواهد گرفت. از آنجا که علم، «هنر زندگی» است، جملگی تایید می کنند که در این زمانه پیشرفت، می‌باید هنرمندانه بیندیشند و  هنرمندانه‌تر عمل کنند. بنابراین وام گرفتن از گذشته، کسر شأن هیچ‌کس نیست و فقط لازم است با رویاهای آینده رنگ‌آمیزی شود و تمام. اسطوره ها، از ضمیر آرزومندی انسان در گرفته شده اند و همین است که ماندگار شان کرده است. تا جایی که می شود ادعا کرد بدون اسطوره، شمایل امروزی این روزگار، لطف و یا ملاحتی ندارد. از اینها گذشته، خلاقیت و نوآوری، قوت غالب ذهن آدمیان قرن حاضر است. یکی از آبشخور ها و معادن آن هم، بی‌شک گذشته و اسطوره های مرتبط با آن است. پس مادام که انسان به نوآوری، دچار است، اسطوره ها نیز دست از گریبانش بر نخواهند داشت. البته شیرینی چنین شرایطی، دشواری‌ها و ناممکن ها را آسان و روان می کند و آن طور که می توان دید، همه چیز به نفع زیبایی و دگرگونی زیباشناسانه در حرکت است. فناوری، از طبیعت دائماً الهام می‌گیرد، طبیعت نیز به انسان، گاهگاهی رمز رموزش را الهام و القا می کند.

تلفیق رویاگونه این  بده بستان ها، در روزگار ما، نامش شده است «انیمیشن» در سرزمین انیمیشن، اسطوره ها، نو می‌شوند، دوباره جان می گیرند، به مدد مردم می‌آیند و پیروزمندانه به دل تاریخ بازمی گردد. در این «منحنی منفی» (negative curvature) که بازگشت هنرمندان به گذشته است، رویاها، خواسته‌ها، آرزوها، داشته ها، تجربه ها و خلاقیت های انسانی بروز و ظهور می کند و زندگی را هنرمندانه تر.

 پس حکمی نارواست اگر به چنین میدانی، نگاهی می اندازیم. از سوی دیگر، اتصال وجوه نرم و سخت فناوری، در هر جامعه‌ای منوط به تغذیه ای است که صنعت آن جامعه از فرهنگش دارد به بیان روشن تر فناوری های نرم و فناوری های سخت، از حیث اتصال هسته مرکزی، بایستی به تناظری رسیده باشند؛ تا هم بافت و دارای اثر گذاری مثبت تلقی شوند. فقدان چنین تناظری در هر جامعه‌ای، منجر به شکست پروژه‌های صنعتی می شود.

 شکست، نه از آن حیث که منجر به نتایجی عینی نمی‌شود؛ بل از آن بابت که نتایج عینی، وارد بعد انضمامی جامعه به معنای چفت و بست حقیقی با روح آدمیان آن جامعه نمی شود.

پس، بدیهی است که دیالکتیک عناصر فرهنگی و عناصر صنعتی، می تواند از حوزه‌های مهم مطالعاتی علوم انسانی تلقی شود. در این میان اسطوره ها و افسانه های یک فرهنگ، در ایجاد قوام و تداوم عناصر فرهنگی، نقشی بنیادی ایفا می کنند.  بر این منوال آنچه مورد توجه باید باشد، غنا و ماندگاری صنعت انیمیشن در تناسب و اتصالی است که با دانش اسطوره شناسی در یک فرهنگ و جامعه خاص دارد. در اینجا و در این شماره از ویژه نامه دانش بنیان سعی شده است اسطوره ها در نسبتی که با صنایع فرهنگی و به خصوص صنعت انیمیشن دارند، بررسی و مرور شوند. امید این شماره توجه دادن به رویکرد و بازخوانی دوباره اسطوره ها در صنعت انیمیشن ایران است. چرا که به ظرفیت سترگی که در برکشیدن از اسطوره های قدیمی در قالب های نوین تصویری موجود است، یقین داریم. این یقین از کجا حاصل می شود؟ نگاهی گذرا به داستانهای کهن ایران همه چیز را آشکار می‌کند.

 مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری و دبیر ستاد فرهنگ سازی اقتصاد دانش بنیان*

نشریه دانش بنیان ویژه نامه کاربردی سازی علوم انسانی و اجتماعی ستاد توسعه فناوری های نرم و هویت ساز شماره چهارم